Avrupa Birliği (AB) , son senelerda güç arz güvenliği yerine iklim değişikliğine karşı ve çevreci dönüşüm odaklı siyasetlere yöneldi.
Bilhassa, Fukuşima nükleer santralinde 2011’deki sarsıntı ve tsunami daha sonrası yaşanan sızıntının akabinde bir hayli Avrupa ülkesinde kelam konusu santrallerin güvenliği konusunda kaygılar arttı.
Avrupa’da kamuoyunun baskısı ve gorece makul düzeylerde seyreden fosil yakıt meblağları ile yenilenebilir kaynaklara yatırımın öncesine nazaran uygun düzeylere gelmesi nükleerden çıkış eğilimini ortaya koydu.
Başını Almanya’nın çektiği hayli sayıda AB üyesi ülke elektrik üretiminde nükleer santrallerden kademeli halde vazgeçmeye başladı.
Etraf hassasiyeti arttı
İklim hassaslığının ve etraf hassasiyetinin yükselmesinin tesiriyle Batı ülkeleri kömür kaynaklarından da vazgeçme planları ve programlarını devreye aldı.
bir epey ülke uzun yıllar güç arz güvenliğine katkı sağlayan ve uygun maliyetle faaliyet gösteren kömür santrallerini kapatmaya yahut bunlardan üretimi düşürmeye yöneldi.
Fakat hem kömür birebir vakitte nükleerden çıkış Avrupa’nın güç bağımsızlığını önemli ölçüde riske soktu.
Ülkeler doğal gaza yöneldi
Kelam konusu çıkış sürecinde, Avrupa ülkeleri bu kaynakların kaybının ortaya çıkardığı elektrik üretim eksikliğini yenilenebilir kaynaklara ve doğal gaz santrallerine yönelerek çözmeye çalıştı.
Bu duruma karşı ihtarlara ve risklere karşın Avrupa ülkelerinin, etraf maksatlarını yakalamak gayesiyle arz güvenliği yerine seçenekler içinde en uygun maliyetli, süratli ve kolay olduğu için Rusya’dan daha fazla doğal gaz tedarikini tercih etmesi, güçte dışa bağımlılığı daha fazla artıran bir sonuç ortaya koydu.
AB ülkeleri, fosil yakıtlar konusunda sırtını Rusya’ya yaslamayı seçerek doğal gaz gereksiniminin yüzde 40’ını, petrolünün de yaklaşık yüzde 30’unu bu ülkeden tedarik ettiği bir yapı kurdu.
beraberinde yenilenebilir güç yatırımları meblağlarının hem makul düzeylere inmesi birebir vakitte bu teknolojilerin geçmiş periyoda göre daha verimli bir hal alması, bu alana yatırımları canlandırmasına karşın Avrupa’nın güç muhtaçlığını istikrarlı ve kesintisiz halde sağlayacak bir sistem kurulamadı.
Salgının akabinde global toparlanma güç talebinin süratle artmasına niye oldu. Bu süreçte doğal gaz, petrol, kömür üzere fosil yakıt fiyatlarındaki süratli yükseliş elektrik meblağlarını da artırdı.
Avrupa ülkelerinin elektrik üretiminde yüzde 20 hisseye sahip olan doğal gazda fiyatlar, salgının başladığı devirde makul düzeylerde seyrederken, son periyotta artış trendine girmişti.
Doğal gaz gereksiniminin yüzde 90’ını ithal eden Avrupa’da bu eserin fiyatları geçen yıl yaklaşık 6 kat artış kaydetti.
Elektrik üretimindeki hissesi yüzde 15’lerde seyreden kömürdeki fiyat artışı da 4 katı buldu.
Geçen yıl, Avrupa’da bilhassa yenilenebilir kaynaklardan sağlanan elektrik üretiminin de iklim şartları niçiniyle düşüş göstermesi, AB emisyon ticaret sistemindeki karbon fiyatlarının artışı güç fiyatlarının yükselişinde kıymetli rol oynadı.
Avrupa ülkeleri, süratle devasa yükseklikte düzeylere tırmanan güç faturalarıyla karşılaşınca son senelerda güçte yaptığı tercihleri de sorgulamaya başladı.
Savaş daha da karmaşık bir durum ortaya çıkardı
Rusya-Ukrayna savaşı güçte zor durumda olan AB ülkelerini daha da köşeye sıkıştırdı.
Avrupa’nın yılda ortalama 155 milyar metreküp tükettiği Rus gazına yönelik bir yaptırım atağı ile Rusya’nın Avrupa’ya yönelik gaz akışını durdurma ihtimali tüm bölgede güç krizinin devam ettiği bir devirde telaşları körükledi.
Rusya’nın gaz arzını daha da düşürmesi yahut büsbütün durdurmasına karşı acil durum planlaması yapmaya çalışan AB, Rus gazına alternatif kaynak arayışına girişti.
Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarik mutabakatları için gözünü ABD, Norveç, Katar, Mısır, Cezayir’e çeviren AB, yaşanabilecek kesintinin yerini tutacak bir seçenek bulmakta zorlandı.
AB’nin yıllık LNG ithal etme kapasitesi 160 milyar metreküp düzeyinde bulunuyor. Rusya’dan akışın sürdüğü durumda bile AB toplam LNG kapasitesinin büyük kısmını kullanıyor. Bu niçinle Avrupa’nın Rus gazındaki bir kesintide tüm gereksinimin LNG ile sağlanması mümkün görünmüyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya ataklarının başlamasıyla AB, bilhassa finans, bankacılık, ticaret ve ulaşım üzere alanları kapsayan ekonomik yaptırımlar uygulamaya koyarken, önlemlerinin Rusya için en kritik alan olan güce yansımaması dikkati çekti.
AB ülkeleri Rusya’nın gücüne bağımlılıklarını azaltmakta muvaffakiyet gösteremedikleri için ülkeyi en çok ekonomik ziyana uğratacak doğal gaz ve petrol alanlarında somut bir adım atacak hamaseti ise bulamıyor.
Doğal gaz konusunda AB’nin Rusya’ya bağımlılığı kadar Rus iktisadının de karşı tarafa gereksinimi dikkati çekiyor.
Güç ihracatı, Rusya’nın en kıymetli gelir kalemi pozisyonunda bulunuyor. Rusya, Avrupa ülkelerine 155 milyar metreküp doğal gaz tedarik ediyor. Rusya iktisadının doğal gaz üzere çeşitli güç eserleri ihracatı dış gelirlerinin 3’te 1’inden çoksını sağlıyor.
Avrupa ülkelerinin güçte ve bilhassa doğal gazda Rusya’ya “aşırı bağımlı” olması niçiniyle Rusya’ya yönelik doğal gaz satış gelirlerinin kesintiye uğratılması tarafında bir karar alınması pek mümkün görünmüyor.
AB’nin Rusya’yı ekonomik ziyana uğratmayı amaçlayan yaptırım paketleri ise en kritik mevzu olan güç alanını kapsamına alamıyor.
Mevcut yaptırımlar yalnızca belli rafineri teknolojilerine yönelik ihracat yasağı getiriyor ve bunun uzun vadede Rusya’nın petrol rafinerilerini yenilemesini zorlaştırması lakin mevcut üretimini etkilememesi bekleniyor.
AB hazırlıksız yakalandı
AB son yılarda güç arz güvenliğini çoğunlukla gündemine taşımasına karşın bu alanda somut adımlar atamadı.
AB Komitesi, muhakkak bir mevzuyu üye ülkeler seviyesinde tartışmaya açmak ve tarafların fikir üretmelerini sağlayarak mevzuyu olgunlaştırmak için “Yeşil Kitap-Yeşil Belge” olarak isimlendirilen çalışmalar yapıyor.
Bundan yaklaşık 10 yıl evvel hazırlanan “2030 iklim ve güç siyaseti çerçevesi” isimli yeşil doküman bu alanlarda atılacak adımlara ait bir yol haritası ortaya koyuyor ve somut adımlar öneriyordu.
Dokümanda Rusya ismi geçmiyor, güçte Rus gazına bağımlılık tehlikesine direkt atıf yapılmıyordu.
Evrak, sera gazı salımını azaltma, güç arz güvenliği sağlama, büyüme, rekabet ve istihdamı artırmak için yüksek teknolojiye yatırım gerçekleştirme, uygun maliyetli yatırım ve kaynakların verimli kullanması hususlarına odaklanıyordu.
Güç arz güvenliğini artırmak için entegre güç piyasası konseyimi ve yenilenebilir yatırımlar hedeflenmişti.
AB içi ve global güç piyasalarının geliştirilmesi, yenilenebilir ve konvansiyonel olmayan gaz ve petrol ile nükleer teknolojilerin geliştirilmesi, hanelerin ve işletmelerin makul fiyat düzeylerinde güç mamüllerine erişebilmesi amaçlanmıştı.
Fakat, kelam konusu planlar güç sistemlerinin karbondan arınmasıyla modernize edilmesi için kıymetli ölçüde yatırım gerekliliğini ortaya koydu.
AA muhabirinin derlediği bilgilere bakılırsa, AB ülkelerinin Rus gazına olan bağımlılığı 2011 yılından beri süratle artıyor.
Toplam gazının 2011’de yüzde 30’unu Rusya’dan tedarik eden AB ülkeleri alternatif projeler geliştirerek bu bağımlılıktan kurtulamadı.
AB, 2012 yılında gazının yüzde 32’sini, 2013’te yüzde 39’unu, 2014’te yüzde 37,5’ini, 2015’te yüzde 37’sini, 2016’da yüzde 39,9’unu, 2017’de yüzde 39,3’ünü, 2018’de yüzde 40,2’sini, 2019’da yüzde 45,5’ini, 2020’de yüzde 43,9’unu ve 2021’de de yüzde 40’ını Rusya’dan satın aldı.
Datalar, AB’nin güç arz güvenliğinde Rusya’dan kurtulamadığını bilakis doğal gazda bağımlılığının artarak devam ettiğini ortaya koyuyor.
KAYNAK: AA
Okumaya devam et...
Bilhassa, Fukuşima nükleer santralinde 2011’deki sarsıntı ve tsunami daha sonrası yaşanan sızıntının akabinde bir hayli Avrupa ülkesinde kelam konusu santrallerin güvenliği konusunda kaygılar arttı.
Avrupa’da kamuoyunun baskısı ve gorece makul düzeylerde seyreden fosil yakıt meblağları ile yenilenebilir kaynaklara yatırımın öncesine nazaran uygun düzeylere gelmesi nükleerden çıkış eğilimini ortaya koydu.
Başını Almanya’nın çektiği hayli sayıda AB üyesi ülke elektrik üretiminde nükleer santrallerden kademeli halde vazgeçmeye başladı.
Etraf hassasiyeti arttı
İklim hassaslığının ve etraf hassasiyetinin yükselmesinin tesiriyle Batı ülkeleri kömür kaynaklarından da vazgeçme planları ve programlarını devreye aldı.
bir epey ülke uzun yıllar güç arz güvenliğine katkı sağlayan ve uygun maliyetle faaliyet gösteren kömür santrallerini kapatmaya yahut bunlardan üretimi düşürmeye yöneldi.
Fakat hem kömür birebir vakitte nükleerden çıkış Avrupa’nın güç bağımsızlığını önemli ölçüde riske soktu.
Ülkeler doğal gaza yöneldi
Kelam konusu çıkış sürecinde, Avrupa ülkeleri bu kaynakların kaybının ortaya çıkardığı elektrik üretim eksikliğini yenilenebilir kaynaklara ve doğal gaz santrallerine yönelerek çözmeye çalıştı.
Bu duruma karşı ihtarlara ve risklere karşın Avrupa ülkelerinin, etraf maksatlarını yakalamak gayesiyle arz güvenliği yerine seçenekler içinde en uygun maliyetli, süratli ve kolay olduğu için Rusya’dan daha fazla doğal gaz tedarikini tercih etmesi, güçte dışa bağımlılığı daha fazla artıran bir sonuç ortaya koydu.
AB ülkeleri, fosil yakıtlar konusunda sırtını Rusya’ya yaslamayı seçerek doğal gaz gereksiniminin yüzde 40’ını, petrolünün de yaklaşık yüzde 30’unu bu ülkeden tedarik ettiği bir yapı kurdu.
beraberinde yenilenebilir güç yatırımları meblağlarının hem makul düzeylere inmesi birebir vakitte bu teknolojilerin geçmiş periyoda göre daha verimli bir hal alması, bu alana yatırımları canlandırmasına karşın Avrupa’nın güç muhtaçlığını istikrarlı ve kesintisiz halde sağlayacak bir sistem kurulamadı.
Salgının akabinde global toparlanma güç talebinin süratle artmasına niye oldu. Bu süreçte doğal gaz, petrol, kömür üzere fosil yakıt fiyatlarındaki süratli yükseliş elektrik meblağlarını da artırdı.
Avrupa ülkelerinin elektrik üretiminde yüzde 20 hisseye sahip olan doğal gazda fiyatlar, salgının başladığı devirde makul düzeylerde seyrederken, son periyotta artış trendine girmişti.
Doğal gaz gereksiniminin yüzde 90’ını ithal eden Avrupa’da bu eserin fiyatları geçen yıl yaklaşık 6 kat artış kaydetti.
Elektrik üretimindeki hissesi yüzde 15’lerde seyreden kömürdeki fiyat artışı da 4 katı buldu.
Geçen yıl, Avrupa’da bilhassa yenilenebilir kaynaklardan sağlanan elektrik üretiminin de iklim şartları niçiniyle düşüş göstermesi, AB emisyon ticaret sistemindeki karbon fiyatlarının artışı güç fiyatlarının yükselişinde kıymetli rol oynadı.
Avrupa ülkeleri, süratle devasa yükseklikte düzeylere tırmanan güç faturalarıyla karşılaşınca son senelerda güçte yaptığı tercihleri de sorgulamaya başladı.
Savaş daha da karmaşık bir durum ortaya çıkardı
Rusya-Ukrayna savaşı güçte zor durumda olan AB ülkelerini daha da köşeye sıkıştırdı.
Avrupa’nın yılda ortalama 155 milyar metreküp tükettiği Rus gazına yönelik bir yaptırım atağı ile Rusya’nın Avrupa’ya yönelik gaz akışını durdurma ihtimali tüm bölgede güç krizinin devam ettiği bir devirde telaşları körükledi.
Rusya’nın gaz arzını daha da düşürmesi yahut büsbütün durdurmasına karşı acil durum planlaması yapmaya çalışan AB, Rus gazına alternatif kaynak arayışına girişti.
Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarik mutabakatları için gözünü ABD, Norveç, Katar, Mısır, Cezayir’e çeviren AB, yaşanabilecek kesintinin yerini tutacak bir seçenek bulmakta zorlandı.
AB’nin yıllık LNG ithal etme kapasitesi 160 milyar metreküp düzeyinde bulunuyor. Rusya’dan akışın sürdüğü durumda bile AB toplam LNG kapasitesinin büyük kısmını kullanıyor. Bu niçinle Avrupa’nın Rus gazındaki bir kesintide tüm gereksinimin LNG ile sağlanması mümkün görünmüyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya ataklarının başlamasıyla AB, bilhassa finans, bankacılık, ticaret ve ulaşım üzere alanları kapsayan ekonomik yaptırımlar uygulamaya koyarken, önlemlerinin Rusya için en kritik alan olan güce yansımaması dikkati çekti.
AB ülkeleri Rusya’nın gücüne bağımlılıklarını azaltmakta muvaffakiyet gösteremedikleri için ülkeyi en çok ekonomik ziyana uğratacak doğal gaz ve petrol alanlarında somut bir adım atacak hamaseti ise bulamıyor.
Doğal gaz konusunda AB’nin Rusya’ya bağımlılığı kadar Rus iktisadının de karşı tarafa gereksinimi dikkati çekiyor.
Güç ihracatı, Rusya’nın en kıymetli gelir kalemi pozisyonunda bulunuyor. Rusya, Avrupa ülkelerine 155 milyar metreküp doğal gaz tedarik ediyor. Rusya iktisadının doğal gaz üzere çeşitli güç eserleri ihracatı dış gelirlerinin 3’te 1’inden çoksını sağlıyor.
Avrupa ülkelerinin güçte ve bilhassa doğal gazda Rusya’ya “aşırı bağımlı” olması niçiniyle Rusya’ya yönelik doğal gaz satış gelirlerinin kesintiye uğratılması tarafında bir karar alınması pek mümkün görünmüyor.
AB’nin Rusya’yı ekonomik ziyana uğratmayı amaçlayan yaptırım paketleri ise en kritik mevzu olan güç alanını kapsamına alamıyor.
Mevcut yaptırımlar yalnızca belli rafineri teknolojilerine yönelik ihracat yasağı getiriyor ve bunun uzun vadede Rusya’nın petrol rafinerilerini yenilemesini zorlaştırması lakin mevcut üretimini etkilememesi bekleniyor.
AB hazırlıksız yakalandı
AB son yılarda güç arz güvenliğini çoğunlukla gündemine taşımasına karşın bu alanda somut adımlar atamadı.
AB Komitesi, muhakkak bir mevzuyu üye ülkeler seviyesinde tartışmaya açmak ve tarafların fikir üretmelerini sağlayarak mevzuyu olgunlaştırmak için “Yeşil Kitap-Yeşil Belge” olarak isimlendirilen çalışmalar yapıyor.
Bundan yaklaşık 10 yıl evvel hazırlanan “2030 iklim ve güç siyaseti çerçevesi” isimli yeşil doküman bu alanlarda atılacak adımlara ait bir yol haritası ortaya koyuyor ve somut adımlar öneriyordu.
Dokümanda Rusya ismi geçmiyor, güçte Rus gazına bağımlılık tehlikesine direkt atıf yapılmıyordu.
Evrak, sera gazı salımını azaltma, güç arz güvenliği sağlama, büyüme, rekabet ve istihdamı artırmak için yüksek teknolojiye yatırım gerçekleştirme, uygun maliyetli yatırım ve kaynakların verimli kullanması hususlarına odaklanıyordu.
Güç arz güvenliğini artırmak için entegre güç piyasası konseyimi ve yenilenebilir yatırımlar hedeflenmişti.
AB içi ve global güç piyasalarının geliştirilmesi, yenilenebilir ve konvansiyonel olmayan gaz ve petrol ile nükleer teknolojilerin geliştirilmesi, hanelerin ve işletmelerin makul fiyat düzeylerinde güç mamüllerine erişebilmesi amaçlanmıştı.
Fakat, kelam konusu planlar güç sistemlerinin karbondan arınmasıyla modernize edilmesi için kıymetli ölçüde yatırım gerekliliğini ortaya koydu.
AA muhabirinin derlediği bilgilere bakılırsa, AB ülkelerinin Rus gazına olan bağımlılığı 2011 yılından beri süratle artıyor.
Toplam gazının 2011’de yüzde 30’unu Rusya’dan tedarik eden AB ülkeleri alternatif projeler geliştirerek bu bağımlılıktan kurtulamadı.
AB, 2012 yılında gazının yüzde 32’sini, 2013’te yüzde 39’unu, 2014’te yüzde 37,5’ini, 2015’te yüzde 37’sini, 2016’da yüzde 39,9’unu, 2017’de yüzde 39,3’ünü, 2018’de yüzde 40,2’sini, 2019’da yüzde 45,5’ini, 2020’de yüzde 43,9’unu ve 2021’de de yüzde 40’ını Rusya’dan satın aldı.
Datalar, AB’nin güç arz güvenliğinde Rusya’dan kurtulamadığını bilakis doğal gazda bağımlılığının artarak devam ettiğini ortaya koyuyor.
KAYNAK: AA
Okumaya devam et...