Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) probleminde askerlik borçlanması ve yıpranma hissesi mevzuları başları karıştırdı. Bugünkü köşe yazısında ‘Efsane ve gerçek içinde EYT’ başlıklı bir yazı kaleme alan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim nazaranvlisi Tarkan Güçlü, tartışmalara son noktayı koydu.
Tarkan Güçlü, “EYT’de borçlanmalar ve yıpranma hissesi birinci işe giriş tarihini öne çekmez. Tek istisnası askerlik borçlanmasında var. Askerlik öncesi sigortalılık başlangıcı olmayanlar, askerlik mühletince borçlanma hakkına sahip. Yıpranma hissesinde ise emeklilik yaşından indirim yapılıyor lakin yıpranma, işe başlama tarihini geriye götürmüyor” ifadelerini kullandı.
İşte Tarkan Zengin’in o yazısı:
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) problemini ortaya çıkaran değişiklik 8 Eylül 1999 yılında yapılmıştı. Yapılan değişiklikle emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık müddeti ve prim gün sayısına ilaveten kademeli yaş kaidesi getirilmişti. Bu niçinle 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlardan sigortalılık mühleti ve prim ödeme gün sayısını dolduranlar için getirilen yaş koşulu niçiniyle emekli olamayanlar kendilerini emeklilikte yaşa takılanlar olarak tanımladılar ve yaş kuralının kaldırılmasını talep ettiler. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, milyonlarca çalışana 28 Aralık 2022 tarihinde verdiği muştuyla yaş kaidesinin kaldırılacağını söylemiş oldu. Bu muştuyla kanun çıktığında yaklaşık 2 milyon 250 bin vatandaşımız çabucak emekli olma hakkına kavuşacak. ondan sonrasında emekli olacaklarla bir arada bu sayı yaklaşık 5 milyonu bulacak. Çok geniş bir kesiti ilgilendiren düzenleme ile ilgili epey sayıda soru var. Kanun teklifi çabucak hemen açıklanmamasına karşın yapılan açıklamalar ve toplumsal güvenlik mevzuatımıza nazaran merak edilen sorular cevaplandırmaya çalışacağız.
EYT kimleri kapsıyor?
Yapılacak düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi işe başlamış olanları kapsıyor. İşe başlamaktan uzun vadeli sigorta kollarından primlerin yatırılmış olması kastediliyor. Staj ve çıraklık üzere müddetler işe başlangıç olarak kabul edilmiyor. Bu durumun tek istisnası bayanların staj ile sigortalı çalışmaya başladıkları tarih içinde yaptıkları doğumlarda her çocuk için 2 yıla kadar doğum borçlanması yapabilmeleri. Yaş kuralı olmadan emekliliğe imkan sağlayacak düzenleme eski sistemdeki SSK (işçi), Bağ-Kur (esnaf), Emekli Sandığı (memur) ayrımı olmaksızın her statü için geçerli olacak.
Yurt haricinde çalışanları kapsıyor mu?
Yurt haricinde çalışan vatandaşlarımızı da kapsayacak. Yurt dışı borçlanması yapmış bir kimseye Türkiye’den emekli aylığı bağlanabilmesi için yurt haricinde artık çalışmaması ve toplumsal yardım almaması kuralı var.
EYT çalışması ne durumda? Ne vakit hayata geçebilecek?
Düzenlemenin hayata geçmesi için TBMM’de kabul edilmesi ve Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor. Kanun teklifinin önümüzdeki günlerde TBMM’ye gelmesi bekleniyor. Şubat ayı içerisinde ise yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Devlet iki ay daha az emekli maaşı vermek için mi yasal düzenleme erteleniyor tezi gerçek olabilir mi?
Bu sav gerçek değil. Birinci etapta 2 milyon 250 bin, sonrasındasında emekli olacaklarla bir arada toplamda 5 milyona yakın kişiyi emekli etmenin büyük maliyetini karşılayan Hükümet, bir ay daha az emekli maaşı vermek için işi uzatıyor tezi epey saçma. Kaldı ki kamuda çalışan memurlardan ve personellerden emekli olacaklar da var. Bunların emekli maaşlarının daha az olacağı düşünüldüğünde bile bu argümanın yanlışlığı ortaya çıkar. Ayrıyeten emeklilere verilecek kıdem tazminatı ve emekli ikramiyeler yılbaşıyla bir arada yaklaşık yüzde 30 arttı. Kanun yılbaşından evvel çıksa devlet daha az ikramiye ve kıdem tazminatı ödeyecekti.
Askerlik ve doğum borçlanması ile yıpranma hissesi birinci işe giriş tarihini öne çeker mi?
Çekmez. Tek istisnası askerlik borçlanmasında var. Askerlik öncesi sigortalılık başlangıcı olmayanlar, askerlik müddetince borçlanma hakkına sahipler. Borçlandıkları mühlet kadar işe başlangıç tarihleri geri masraf. Personel ve esnaflar için geçerli olan bu durum memurlar için geçerli değil. Doğum borçlanması sigortalılıktan daha sonraki doğumlar için geçerli olduğu için esasen işe başlama tarihini geri götürmez. Doğum borçlanmasında her bir çocuk için 720 güne kadar ve toplamda 2160 güne kadar borçlanma imkanı var. Yıpranma hissesinde ise emeklilik yaşından indirim yapılıyor fakat işe başlama tarihini geriye götürmüyor.
Borçlanma hakkını kullananlar yatırdıkları paraları geri alabilirler mi?
Alabilirler. Lakin yatırdıkları meblağ ne kadarsa yalnızca o meblağı alabilirler. örneğin 3 yıl evvel borçlanma yapanlar vazgeçme hakkını kullanırlarsa o devirde yatırdığı fiyatları rastgele bir faiz işletilmeden alma hakkına sahipler.
İlk işe girişinde sigortası yapılmayanlar ve primleri ödenmeyenler ne yapabilir?
Bazı çalışanların sigorta bildirimleri ya vaktinde yapılmıyor ya da hiç bildirilmiyor. Sigortasız çalıştırılan ya da sigorta primleri eksik ödenen çalışanlar, bu periyotları için hizmet tespit davası açabilir.
Hizmet tespit davası hangi hallerde açılır?
5510 sayılı Kanunun 86’ıncı unsuruna nazaran prim dokümanları patron tarafınca verilmeyen yahut çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde iş mahkemesine başvurabilirler. Beş yıllık mühlet hak düşürücü müddettir.
Sigortalı işe giriş bildirgesi verilmiş fakat prim bildirgesi verilmemişse 5 yıllık hak düşürücü mühlet işlemez ve her vakit dava açabilir. Ayrıyeten işe giriş bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, aylık sigorta primleri bildirgesi, müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışmanın tespit edilmesi üzere hallerde de 5 yıl hak düşürücü mühlet işlemez.
Hizmet tespit davası çalışan lehine sonuçlanırsa sigorta primini kim yatırıyor?
Sigorta primlerini ödemekle patron yükümlüdür. Daha evvel SGK ilgili primler ödenmeyince dava kazanılsa bile hizmet kütüklerine işlemeyip aylık bağlamıyordu. Yaklaşık 10 yıldan bu yana dava kazanılınca hizmetler işlenmekte ve aylık bağlanmaktadır.
Hizmetler nasıl ispat edilebilir?
Yargıtay tarafınca 2014/3722 temel sayılı bir kararda, hizmet tespit davaları için özel bir ispat yolunun öngörülmediğini, buna bağlı olarak hizmetin şahitle, evrakla, kayıtla ispatlanabileceğine hükmedilmiştir. Bu niçinle evrak, bilgi, kayıt ve şahit ispatta kıymetli kanıt olarak görülecektir. Yargıtay tarafınca verilen öteki bir kararda ise mahkeme yargıcının, tarafların getirdiği kanıtlarla bağlı olmaksızın, gerçek durumun açığa çıkması için her türlü araştırma ve tespiti re’sen araştırma unsuruna tabi olarak yapması gerektiği belirtilmiştir.
EYT kapsamına girenlerde prim gün sayıları ve sigortalılık müddetleri değişiyor mu?
Evet değişiyor. EYT kapsamında SSK (işçi), Bağ-Kur (esnaf), Emekli Sandığı (memur) üzere üç statü var. Bu kapsamda olan bayan çalışanlar 20 yıl sigortalılık mühleti, erkek çalışanlar 25 yıl sigortalılık müddeti ve 5000 gün primle emekli olabilecek. Bağkur’lular ve Emekli Sandığı iştirakçileri için bayan 20 yıl sigortalılık müddeti ve 7200 gün, erkek 25 yıl sigortalılık mühleti ve 9000 gün primle emekli olacak.
Yasal düzenleme yapıldıktan daha sonra emeklilik hakkını elde edenlerden sigortalılık müddeti ve prim gün sayısının doldurmayanlar sonrasındasında emekli olabilecek mi?
Kanun yürürlüğe girdiğinde sigortalılık müddeti ve prim gün sayısını dolduranlar çabucak, doldurmayanlar ise doldurdukları tarihte emekli olacaklar. örneğin 7 Eylül 1999 yılında işe başlayan 6500 gün primi olan personel statüsündeki bir erkek sigortalı, gününü tamamlamış bulunmasına karşın, 25 yıllık sigortalılık mühletini 7 Eylül 2024 tarihinde tamamlayacaktır. Bu sigortalı EYT kapsamında kanun yürürlüğe girdiğinde emekli olamasa da 7 Eylül 2024 tarihinde emekli olacaktır. Tıpkı biçimde prim gün sayısını çabucak doldurmayanlar doldurduklarında emekli olacaklardır.
EYT düzenlemesi niçiniyle emeklilik hakkını elde edenler emekli olmayıp sonrasındasında da bu imkândan faydalanabilir mi? Hakları yanacak mı?
En epey sorulan sorulardan biri bu. EYT yasası çıktığında bu hakkı kullanmak için belirli bir süre verileceğini ve o tarihten daha sonra bu hakkın kullanılmayacağını tez eden kelamda uzmanlar var. Öncelikle kanun yürürlüğe girdiğinde emeklilik hakkını kazanacaklar bu hakkı istedikleri vakit kullanabilecekler. örneğin kamuda ister emekçi ister memur olsun, şu anda bile emeklilik hakkını elde etmiş bulunmasına karşın çalışmaya devam eden çok sayıda kamu bakılırsavlisi var. EYT niçiniyle bu hakkı kazananlar da emsal biçimde bu tercihini istedikleri vakit kullanabilecekler.
EYT’lilere emeklilere verilen refah hissesi verilmeyecek mi? EYT’lilerin maaşı düşürülebilir mi?
EYT kapsamında emekli olacaklara refah hissesi verilmediği argümanları hakikat değil. 2022 yılında sistemde görülen emekli maaşları, o yıl emekli olması durumunda bağlanıyor. 2023 emekli maaşları, hesaplama prosedürüne göre bir daha belirlenerek sistemde güncelleniyor. EYT niçiniyle maaşların düşürülme imkanı yok.
EYT ‘den yaralanmak için nasıl müracaatta bulunulacak?
Kanun yürürlüğe girmeden müracaatta bulunmamak gerekir. 8 Eylül 1999 öncesi işe başlayanlar için yeni emeklilik kaidelerinin olması için kanunun yürürlüğe girmesi lazım. Onun öncesinde yapılacak müracaatlar SGK’ya ek iş yükü manasına gelecektir. Kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan daha sonra ister e-devlet üzerinden ister kuruma giderek emeklilik müracaat yapılabilir.
EYT kapsamında olanlar işyerinden istifa edecekler mi?
EYT düzenlemesi yürürlüğe girdiğinde emeklilik hakkını kazanan çalışanlar, işyerinden emeklilik sebebiyle istifa etmek zorundalar. İşyerleri de işten çıkış kodunu “emeklilik sebebiyle istifa” kodundan toplumsal güvenlik kurumuna bildirecektir.
EYT periyodunda ortaya çıkan fırsatçılara karşı ne yapılmalı?
EYT tartışmaları sırasında birtakım kelamda danışmanlar durumu fırsata çevirmeye çalıştılar. Bilhassa EYT planlamalarınızı yapalım diyerek vatandaşlarımızdan yüksek sayılacak ölçülerde paralar aldılar. Bu mevzuda vatandaşlarımız kimseye para vermek zorunda değil. Çünkü e-devlette çalışma hayatım kısmında tüm ayrıntıları görmeleri mümkün. Ayrıyeten Toplumsal Güvenlik Kurumlarımızdan da bilgi alabilirler. Benzeri biçimde son devirde birtakım avukatların vatandaşlara “İsterseniz sizi 8 Eylül 1999’dan evvel işe başlamış üzere gösteririz” dedikleri argümanları var. bu biçimde bir durumla karşılaşan vatandaşlarımız katiyen reddetmeliler. Bunun yapılması epey mümkün olmadığı üzere tespit edilmesi durumunda da ağır bedeller ödenmesi kelam konusu.
Sosyal güvenlik takviye priminde patrona takviye verilecek mi?
Sosyal güvenlik dayanak primi, emeklilik maaşı alıp çalışmaya devam edenler için ödenen primdir. Şu anda personel primlerini nizamlı ödeyen patronlara devlet 5 puanlık sigorta prim takviyesi veriyor. Emekli personel çalıştıran patronun prim yükü yüzde 17,5’ten yüzde 24,5’e çıktığı için 7 puan daha fazla. Bu niçinle emeklilerin işyerlerinde çalışması için onlar için de prim takviyesi verilecek.
İşverene kıdem tazminatı için dayanak verilecek mi?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, EYT Dayanak Paketi ile patronlara EYT sürecinde kıdem tazminatları için Hazine Dayanaklı Kefalet Sistemiyle 25 milyar TL takviye verecek. Verilecek dayanak direkt çalışanların hesabına yatırılacak.
KAYNAK: STAR/TARKAN ZENGİN
Okumaya devam et...
Tarkan Güçlü, “EYT’de borçlanmalar ve yıpranma hissesi birinci işe giriş tarihini öne çekmez. Tek istisnası askerlik borçlanmasında var. Askerlik öncesi sigortalılık başlangıcı olmayanlar, askerlik mühletince borçlanma hakkına sahip. Yıpranma hissesinde ise emeklilik yaşından indirim yapılıyor lakin yıpranma, işe başlama tarihini geriye götürmüyor” ifadelerini kullandı.
İşte Tarkan Zengin’in o yazısı:
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) problemini ortaya çıkaran değişiklik 8 Eylül 1999 yılında yapılmıştı. Yapılan değişiklikle emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık müddeti ve prim gün sayısına ilaveten kademeli yaş kaidesi getirilmişti. Bu niçinle 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlardan sigortalılık mühleti ve prim ödeme gün sayısını dolduranlar için getirilen yaş koşulu niçiniyle emekli olamayanlar kendilerini emeklilikte yaşa takılanlar olarak tanımladılar ve yaş kuralının kaldırılmasını talep ettiler. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, milyonlarca çalışana 28 Aralık 2022 tarihinde verdiği muştuyla yaş kaidesinin kaldırılacağını söylemiş oldu. Bu muştuyla kanun çıktığında yaklaşık 2 milyon 250 bin vatandaşımız çabucak emekli olma hakkına kavuşacak. ondan sonrasında emekli olacaklarla bir arada bu sayı yaklaşık 5 milyonu bulacak. Çok geniş bir kesiti ilgilendiren düzenleme ile ilgili epey sayıda soru var. Kanun teklifi çabucak hemen açıklanmamasına karşın yapılan açıklamalar ve toplumsal güvenlik mevzuatımıza nazaran merak edilen sorular cevaplandırmaya çalışacağız.
EYT kimleri kapsıyor?
Yapılacak düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi işe başlamış olanları kapsıyor. İşe başlamaktan uzun vadeli sigorta kollarından primlerin yatırılmış olması kastediliyor. Staj ve çıraklık üzere müddetler işe başlangıç olarak kabul edilmiyor. Bu durumun tek istisnası bayanların staj ile sigortalı çalışmaya başladıkları tarih içinde yaptıkları doğumlarda her çocuk için 2 yıla kadar doğum borçlanması yapabilmeleri. Yaş kuralı olmadan emekliliğe imkan sağlayacak düzenleme eski sistemdeki SSK (işçi), Bağ-Kur (esnaf), Emekli Sandığı (memur) ayrımı olmaksızın her statü için geçerli olacak.
Yurt haricinde çalışanları kapsıyor mu?
Yurt haricinde çalışan vatandaşlarımızı da kapsayacak. Yurt dışı borçlanması yapmış bir kimseye Türkiye’den emekli aylığı bağlanabilmesi için yurt haricinde artık çalışmaması ve toplumsal yardım almaması kuralı var.
EYT çalışması ne durumda? Ne vakit hayata geçebilecek?
Düzenlemenin hayata geçmesi için TBMM’de kabul edilmesi ve Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor. Kanun teklifinin önümüzdeki günlerde TBMM’ye gelmesi bekleniyor. Şubat ayı içerisinde ise yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Devlet iki ay daha az emekli maaşı vermek için mi yasal düzenleme erteleniyor tezi gerçek olabilir mi?
Bu sav gerçek değil. Birinci etapta 2 milyon 250 bin, sonrasındasında emekli olacaklarla bir arada toplamda 5 milyona yakın kişiyi emekli etmenin büyük maliyetini karşılayan Hükümet, bir ay daha az emekli maaşı vermek için işi uzatıyor tezi epey saçma. Kaldı ki kamuda çalışan memurlardan ve personellerden emekli olacaklar da var. Bunların emekli maaşlarının daha az olacağı düşünüldüğünde bile bu argümanın yanlışlığı ortaya çıkar. Ayrıyeten emeklilere verilecek kıdem tazminatı ve emekli ikramiyeler yılbaşıyla bir arada yaklaşık yüzde 30 arttı. Kanun yılbaşından evvel çıksa devlet daha az ikramiye ve kıdem tazminatı ödeyecekti.
Askerlik ve doğum borçlanması ile yıpranma hissesi birinci işe giriş tarihini öne çeker mi?
Çekmez. Tek istisnası askerlik borçlanmasında var. Askerlik öncesi sigortalılık başlangıcı olmayanlar, askerlik müddetince borçlanma hakkına sahipler. Borçlandıkları mühlet kadar işe başlangıç tarihleri geri masraf. Personel ve esnaflar için geçerli olan bu durum memurlar için geçerli değil. Doğum borçlanması sigortalılıktan daha sonraki doğumlar için geçerli olduğu için esasen işe başlama tarihini geri götürmez. Doğum borçlanmasında her bir çocuk için 720 güne kadar ve toplamda 2160 güne kadar borçlanma imkanı var. Yıpranma hissesinde ise emeklilik yaşından indirim yapılıyor fakat işe başlama tarihini geriye götürmüyor.
Borçlanma hakkını kullananlar yatırdıkları paraları geri alabilirler mi?
Alabilirler. Lakin yatırdıkları meblağ ne kadarsa yalnızca o meblağı alabilirler. örneğin 3 yıl evvel borçlanma yapanlar vazgeçme hakkını kullanırlarsa o devirde yatırdığı fiyatları rastgele bir faiz işletilmeden alma hakkına sahipler.
İlk işe girişinde sigortası yapılmayanlar ve primleri ödenmeyenler ne yapabilir?
Bazı çalışanların sigorta bildirimleri ya vaktinde yapılmıyor ya da hiç bildirilmiyor. Sigortasız çalıştırılan ya da sigorta primleri eksik ödenen çalışanlar, bu periyotları için hizmet tespit davası açabilir.
Hizmet tespit davası hangi hallerde açılır?
5510 sayılı Kanunun 86’ıncı unsuruna nazaran prim dokümanları patron tarafınca verilmeyen yahut çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde iş mahkemesine başvurabilirler. Beş yıllık mühlet hak düşürücü müddettir.
Sigortalı işe giriş bildirgesi verilmiş fakat prim bildirgesi verilmemişse 5 yıllık hak düşürücü mühlet işlemez ve her vakit dava açabilir. Ayrıyeten işe giriş bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, aylık sigorta primleri bildirgesi, müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışmanın tespit edilmesi üzere hallerde de 5 yıl hak düşürücü mühlet işlemez.
Hizmet tespit davası çalışan lehine sonuçlanırsa sigorta primini kim yatırıyor?
Sigorta primlerini ödemekle patron yükümlüdür. Daha evvel SGK ilgili primler ödenmeyince dava kazanılsa bile hizmet kütüklerine işlemeyip aylık bağlamıyordu. Yaklaşık 10 yıldan bu yana dava kazanılınca hizmetler işlenmekte ve aylık bağlanmaktadır.
Hizmetler nasıl ispat edilebilir?
Yargıtay tarafınca 2014/3722 temel sayılı bir kararda, hizmet tespit davaları için özel bir ispat yolunun öngörülmediğini, buna bağlı olarak hizmetin şahitle, evrakla, kayıtla ispatlanabileceğine hükmedilmiştir. Bu niçinle evrak, bilgi, kayıt ve şahit ispatta kıymetli kanıt olarak görülecektir. Yargıtay tarafınca verilen öteki bir kararda ise mahkeme yargıcının, tarafların getirdiği kanıtlarla bağlı olmaksızın, gerçek durumun açığa çıkması için her türlü araştırma ve tespiti re’sen araştırma unsuruna tabi olarak yapması gerektiği belirtilmiştir.
EYT kapsamına girenlerde prim gün sayıları ve sigortalılık müddetleri değişiyor mu?
Evet değişiyor. EYT kapsamında SSK (işçi), Bağ-Kur (esnaf), Emekli Sandığı (memur) üzere üç statü var. Bu kapsamda olan bayan çalışanlar 20 yıl sigortalılık mühleti, erkek çalışanlar 25 yıl sigortalılık müddeti ve 5000 gün primle emekli olabilecek. Bağkur’lular ve Emekli Sandığı iştirakçileri için bayan 20 yıl sigortalılık müddeti ve 7200 gün, erkek 25 yıl sigortalılık mühleti ve 9000 gün primle emekli olacak.
Yasal düzenleme yapıldıktan daha sonra emeklilik hakkını elde edenlerden sigortalılık müddeti ve prim gün sayısının doldurmayanlar sonrasındasında emekli olabilecek mi?
Kanun yürürlüğe girdiğinde sigortalılık müddeti ve prim gün sayısını dolduranlar çabucak, doldurmayanlar ise doldurdukları tarihte emekli olacaklar. örneğin 7 Eylül 1999 yılında işe başlayan 6500 gün primi olan personel statüsündeki bir erkek sigortalı, gününü tamamlamış bulunmasına karşın, 25 yıllık sigortalılık mühletini 7 Eylül 2024 tarihinde tamamlayacaktır. Bu sigortalı EYT kapsamında kanun yürürlüğe girdiğinde emekli olamasa da 7 Eylül 2024 tarihinde emekli olacaktır. Tıpkı biçimde prim gün sayısını çabucak doldurmayanlar doldurduklarında emekli olacaklardır.
EYT düzenlemesi niçiniyle emeklilik hakkını elde edenler emekli olmayıp sonrasındasında da bu imkândan faydalanabilir mi? Hakları yanacak mı?
En epey sorulan sorulardan biri bu. EYT yasası çıktığında bu hakkı kullanmak için belirli bir süre verileceğini ve o tarihten daha sonra bu hakkın kullanılmayacağını tez eden kelamda uzmanlar var. Öncelikle kanun yürürlüğe girdiğinde emeklilik hakkını kazanacaklar bu hakkı istedikleri vakit kullanabilecekler. örneğin kamuda ister emekçi ister memur olsun, şu anda bile emeklilik hakkını elde etmiş bulunmasına karşın çalışmaya devam eden çok sayıda kamu bakılırsavlisi var. EYT niçiniyle bu hakkı kazananlar da emsal biçimde bu tercihini istedikleri vakit kullanabilecekler.
EYT’lilere emeklilere verilen refah hissesi verilmeyecek mi? EYT’lilerin maaşı düşürülebilir mi?
EYT kapsamında emekli olacaklara refah hissesi verilmediği argümanları hakikat değil. 2022 yılında sistemde görülen emekli maaşları, o yıl emekli olması durumunda bağlanıyor. 2023 emekli maaşları, hesaplama prosedürüne göre bir daha belirlenerek sistemde güncelleniyor. EYT niçiniyle maaşların düşürülme imkanı yok.
EYT ‘den yaralanmak için nasıl müracaatta bulunulacak?
Kanun yürürlüğe girmeden müracaatta bulunmamak gerekir. 8 Eylül 1999 öncesi işe başlayanlar için yeni emeklilik kaidelerinin olması için kanunun yürürlüğe girmesi lazım. Onun öncesinde yapılacak müracaatlar SGK’ya ek iş yükü manasına gelecektir. Kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan daha sonra ister e-devlet üzerinden ister kuruma giderek emeklilik müracaat yapılabilir.
EYT kapsamında olanlar işyerinden istifa edecekler mi?
EYT düzenlemesi yürürlüğe girdiğinde emeklilik hakkını kazanan çalışanlar, işyerinden emeklilik sebebiyle istifa etmek zorundalar. İşyerleri de işten çıkış kodunu “emeklilik sebebiyle istifa” kodundan toplumsal güvenlik kurumuna bildirecektir.
EYT periyodunda ortaya çıkan fırsatçılara karşı ne yapılmalı?
EYT tartışmaları sırasında birtakım kelamda danışmanlar durumu fırsata çevirmeye çalıştılar. Bilhassa EYT planlamalarınızı yapalım diyerek vatandaşlarımızdan yüksek sayılacak ölçülerde paralar aldılar. Bu mevzuda vatandaşlarımız kimseye para vermek zorunda değil. Çünkü e-devlette çalışma hayatım kısmında tüm ayrıntıları görmeleri mümkün. Ayrıyeten Toplumsal Güvenlik Kurumlarımızdan da bilgi alabilirler. Benzeri biçimde son devirde birtakım avukatların vatandaşlara “İsterseniz sizi 8 Eylül 1999’dan evvel işe başlamış üzere gösteririz” dedikleri argümanları var. bu biçimde bir durumla karşılaşan vatandaşlarımız katiyen reddetmeliler. Bunun yapılması epey mümkün olmadığı üzere tespit edilmesi durumunda da ağır bedeller ödenmesi kelam konusu.
Sosyal güvenlik takviye priminde patrona takviye verilecek mi?
Sosyal güvenlik dayanak primi, emeklilik maaşı alıp çalışmaya devam edenler için ödenen primdir. Şu anda personel primlerini nizamlı ödeyen patronlara devlet 5 puanlık sigorta prim takviyesi veriyor. Emekli personel çalıştıran patronun prim yükü yüzde 17,5’ten yüzde 24,5’e çıktığı için 7 puan daha fazla. Bu niçinle emeklilerin işyerlerinde çalışması için onlar için de prim takviyesi verilecek.
İşverene kıdem tazminatı için dayanak verilecek mi?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, EYT Dayanak Paketi ile patronlara EYT sürecinde kıdem tazminatları için Hazine Dayanaklı Kefalet Sistemiyle 25 milyar TL takviye verecek. Verilecek dayanak direkt çalışanların hesabına yatırılacak.
KAYNAK: STAR/TARKAN ZENGİN
Okumaya devam et...