Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, geçen hafta yaptığı açıklamada emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemenin aralık ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulacağını, 2023 yılında da uygulamaya başlanacağını söylemiş oldu. Bilgin, EYT’lilerin 8 Eylül 1999 öncesindeki üzere yaş koşulu aranmaksızın 5000 prim günü ve bayanlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık mühletini yerine getirmeleri halinde emekli olacaklarını deklare etti.
Bilgin’in bu açıklamalarının akabinde EYT’liler heyecanla yasanın çıkmasını beklerken, patronlar de EYT düzenlemesine karşı olmamakla bir arada düzenlemenin getireceği risklere ait telaşlarını lisana getirmeye başladı. Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) idare şurası üyeleri evvelki hafta Bakan Bilgin’i ziyaret ederek beklenti ve taleplerini birinci ağızdan iletirken, çeşitli patron örgütleri de maddeyle ilgili tekliflerini lisana getiriyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran; patron örgütlerinin tasaları birkaç noktada ağırlaşıyor. Bunların başında birdenbire emekli olacak şahıslar ötürüsıyla nitelikli işgücünde yaşanacak kayıp geliyor. Kıdem tazminatı yükü, emekli olacak EYT’lilerden dolayı kayıt haricinde artış ve emekli olan EYT’lileri çalıştıracak patronların prim yükündeki artış da telaş ettikleri bahisler içinde yer alıyor.
4 İŞLETMEDEN 3’Ü NİTELİKLİ İŞGÜCÜ SORUNU YAŞIYOR
Yapılan araştırmalara göre, halihazırda her 4 işletmeden 3’ü nitelikli işgücü bulmakta zorluk yaşıyor. EYT düzenlemesi ile bir arada birinci yıl 1,5 milyon kişinin, izleyen senelerda da her yıl en az 1 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. EYT düzenlemesi ile işletmelerin nitelikli ve deneyimli işgücünü ani bir biçimde kaybetme riski ile karşı karşıya kalmalarından tasa ediliyor.
Nitelikli işgücü açığının bilhassa teknoloji ve petro-kimya üzere dallarda görüleceği kestirim ediliyor. Yaşı 49 üzeri olan EYT’li çalışanların toplam çalışanlara oranı petrokimya bölümünde yüzde 10, teknoloji bölümünde yüzde 8, otomotiv kesiminde yüzde 5 seviyesinde bulunuyor. EYT yasası çıktığında 1000 çalışanı olan bir petrokimya şirketinde en az 100 deneyimli çalışanın emekli olacağı hesaplanıyor.
SOSYAL GÜVENLİK TAKVİYE PRİMİNDE İNDİRİM
4A (SSK) statüsünde çalışanlar için olağanda yüzde 14 toplumsal güvenlik primi ve yüzde 1 oranında işsizlik sigortası primi olmak üzere yüzde 15 oranında emekçi hissesi alınıyor. Patrondan ise yüzde 15,5 toplumsal güvenlik primi ve yüzde 2 oranında da işsizlik sigortası primi olmak üzere yüzde 17.5 oranında prim alınıyor. (Normal çalışan emekçi için toplumsal güvenlik primi patron hissesi aslında yüzde 20,5 oranında. Lakin, sigorta primlerini nizamlı ödeyen, yasal yükümlülüklerini yerine getiren patronlara 5 puan indirim yapıldığı için taban fiyat hesaplamaları da dahil olmak üzere toplumsal güvenlik primi patron hissesi yüzde 15,5 olarak uygulanıyor.)
Emekli olan emekçilerin çalışmaya devam etmesi halinde ise yüzde 30 oranında toplumsal güvenlik dayanak primi (SGDP) alınıyor. SDGP’nin 7,5 puanı personel hissesi, 22,5 puanı da patron hissesinden oluşuyor. Patron ayrıyeten iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı kısa vadeli sigorta kolları için de yüzde 2 oranında prim ödüyor. bu biçimdece emekli emekçi için patronun primi yüzde 24,5’e ulaşıyor.
Başta TİSK olmak üzere patron örgütleri, emekli emekçi çalıştıran patronun prim yükünün 7 puan artarak yüzde 17,5’ten yüzde 24,5’e çıktığını belirterek, bu oranın olağan emekçi çalıştıranla birebir düzeye getirilmesini istiyor. Lakin bu indirimin tüm emekli personeller için değil, EYT kapsamında emekli olup da birebir işyerinde çalışmaya devam edenler için yapılması talep ediliyor. Patron bölümünden gelen bu talebe sıcak bakıldığı öğrenildi.
TİSK Lideri Özgür Burak Akkol, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Emekli olup çalışmaya devam edecek çalışma arkadaşlarımız için toplumsal güvenlik takviye primlerindeki patron maliyetlerinin artışından kaynaklı uzun vadeli maliyet tesirleri ortaya çıkabilir. Bu mevzuda patronlar üstündeki artan yüklerin sağlanacak teşvik ve kolaylıklarla hafifçeletilmesini, düzenlemenin tüm bu faktörleri gözetecek biçimde hayata geçmesini kıymetli görüyoruz” dedi.
TİSK idare heyetinin Bakan Alım ile görüşmesinden daha sonra yapılan açıklamada da bahisle ilgili beklenti lisana getirilmişti.
KAYIT DIŞI İSTİHDAMDA ARTIŞ KORKUSU
Araştırmalara nazaran, Türkiye’de emeklilerin yüzde 30’u çalışmaya devam ediyor. Tam vakitli çalışan emeklilerin yüzde 52’si kayıt dışı, yüzde 48’i kayıtlı çalışanlardan oluşuyor. SGK’nın datalarına nazaran, toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek çalışmaya devam eden emekli emekçi sayısı 911 bin civarında. EYT kapsamında emekli olanların yaklaşık yüzde 60’ının kayıt dışı çalışması halinde 1 milyonun üzerinde kayıt dışı çalışan oluşabileceği kestirim ediliyor. Kayıt dışı 1 milyon kişinin devlete yıllık maliyetinin de 25 milyar lira olacağı hesaplanıyor.
Emekli emekçi için ödenen toplumsal güvenlik dayanak priminin emekli aylığına rastgele katkısı bulunmuyor. Emekli personel ve bakmakla yükümlü olduğu şahıslar genel sıhhat sigortası (GSS) kapsamında Toplumsal Güvenlik Kurumu’nca sağlanan her türlü sıhhat hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. Sigortalı çalışmak emekli personele bir şey kazandırmadığı üzere sigortasız çalışmak da bir şey kaybettirmiyor. Buna karşılık emekli emekçiyi sigortasız çalıştıran patron, kontrollerde yakalanmadığı sürece hem deneyimli emekçiyi kazanıyor, tıpkı vakitte vergi ve prim ödemekten kurtuluyor.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ
Okumaya devam et...
Bilgin’in bu açıklamalarının akabinde EYT’liler heyecanla yasanın çıkmasını beklerken, patronlar de EYT düzenlemesine karşı olmamakla bir arada düzenlemenin getireceği risklere ait telaşlarını lisana getirmeye başladı. Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) idare şurası üyeleri evvelki hafta Bakan Bilgin’i ziyaret ederek beklenti ve taleplerini birinci ağızdan iletirken, çeşitli patron örgütleri de maddeyle ilgili tekliflerini lisana getiriyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran; patron örgütlerinin tasaları birkaç noktada ağırlaşıyor. Bunların başında birdenbire emekli olacak şahıslar ötürüsıyla nitelikli işgücünde yaşanacak kayıp geliyor. Kıdem tazminatı yükü, emekli olacak EYT’lilerden dolayı kayıt haricinde artış ve emekli olan EYT’lileri çalıştıracak patronların prim yükündeki artış da telaş ettikleri bahisler içinde yer alıyor.
4 İŞLETMEDEN 3’Ü NİTELİKLİ İŞGÜCÜ SORUNU YAŞIYOR
Yapılan araştırmalara göre, halihazırda her 4 işletmeden 3’ü nitelikli işgücü bulmakta zorluk yaşıyor. EYT düzenlemesi ile bir arada birinci yıl 1,5 milyon kişinin, izleyen senelerda da her yıl en az 1 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. EYT düzenlemesi ile işletmelerin nitelikli ve deneyimli işgücünü ani bir biçimde kaybetme riski ile karşı karşıya kalmalarından tasa ediliyor.
Nitelikli işgücü açığının bilhassa teknoloji ve petro-kimya üzere dallarda görüleceği kestirim ediliyor. Yaşı 49 üzeri olan EYT’li çalışanların toplam çalışanlara oranı petrokimya bölümünde yüzde 10, teknoloji bölümünde yüzde 8, otomotiv kesiminde yüzde 5 seviyesinde bulunuyor. EYT yasası çıktığında 1000 çalışanı olan bir petrokimya şirketinde en az 100 deneyimli çalışanın emekli olacağı hesaplanıyor.
SOSYAL GÜVENLİK TAKVİYE PRİMİNDE İNDİRİM
4A (SSK) statüsünde çalışanlar için olağanda yüzde 14 toplumsal güvenlik primi ve yüzde 1 oranında işsizlik sigortası primi olmak üzere yüzde 15 oranında emekçi hissesi alınıyor. Patrondan ise yüzde 15,5 toplumsal güvenlik primi ve yüzde 2 oranında da işsizlik sigortası primi olmak üzere yüzde 17.5 oranında prim alınıyor. (Normal çalışan emekçi için toplumsal güvenlik primi patron hissesi aslında yüzde 20,5 oranında. Lakin, sigorta primlerini nizamlı ödeyen, yasal yükümlülüklerini yerine getiren patronlara 5 puan indirim yapıldığı için taban fiyat hesaplamaları da dahil olmak üzere toplumsal güvenlik primi patron hissesi yüzde 15,5 olarak uygulanıyor.)
Emekli olan emekçilerin çalışmaya devam etmesi halinde ise yüzde 30 oranında toplumsal güvenlik dayanak primi (SGDP) alınıyor. SDGP’nin 7,5 puanı personel hissesi, 22,5 puanı da patron hissesinden oluşuyor. Patron ayrıyeten iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı kısa vadeli sigorta kolları için de yüzde 2 oranında prim ödüyor. bu biçimdece emekli emekçi için patronun primi yüzde 24,5’e ulaşıyor.
Başta TİSK olmak üzere patron örgütleri, emekli emekçi çalıştıran patronun prim yükünün 7 puan artarak yüzde 17,5’ten yüzde 24,5’e çıktığını belirterek, bu oranın olağan emekçi çalıştıranla birebir düzeye getirilmesini istiyor. Lakin bu indirimin tüm emekli personeller için değil, EYT kapsamında emekli olup da birebir işyerinde çalışmaya devam edenler için yapılması talep ediliyor. Patron bölümünden gelen bu talebe sıcak bakıldığı öğrenildi.
TİSK Lideri Özgür Burak Akkol, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Emekli olup çalışmaya devam edecek çalışma arkadaşlarımız için toplumsal güvenlik takviye primlerindeki patron maliyetlerinin artışından kaynaklı uzun vadeli maliyet tesirleri ortaya çıkabilir. Bu mevzuda patronlar üstündeki artan yüklerin sağlanacak teşvik ve kolaylıklarla hafifçeletilmesini, düzenlemenin tüm bu faktörleri gözetecek biçimde hayata geçmesini kıymetli görüyoruz” dedi.
TİSK idare heyetinin Bakan Alım ile görüşmesinden daha sonra yapılan açıklamada da bahisle ilgili beklenti lisana getirilmişti.
KAYIT DIŞI İSTİHDAMDA ARTIŞ KORKUSU
Araştırmalara nazaran, Türkiye’de emeklilerin yüzde 30’u çalışmaya devam ediyor. Tam vakitli çalışan emeklilerin yüzde 52’si kayıt dışı, yüzde 48’i kayıtlı çalışanlardan oluşuyor. SGK’nın datalarına nazaran, toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek çalışmaya devam eden emekli emekçi sayısı 911 bin civarında. EYT kapsamında emekli olanların yaklaşık yüzde 60’ının kayıt dışı çalışması halinde 1 milyonun üzerinde kayıt dışı çalışan oluşabileceği kestirim ediliyor. Kayıt dışı 1 milyon kişinin devlete yıllık maliyetinin de 25 milyar lira olacağı hesaplanıyor.
Emekli emekçi için ödenen toplumsal güvenlik dayanak priminin emekli aylığına rastgele katkısı bulunmuyor. Emekli personel ve bakmakla yükümlü olduğu şahıslar genel sıhhat sigortası (GSS) kapsamında Toplumsal Güvenlik Kurumu’nca sağlanan her türlü sıhhat hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. Sigortalı çalışmak emekli personele bir şey kazandırmadığı üzere sigortasız çalışmak da bir şey kaybettirmiyor. Buna karşılık emekli emekçiyi sigortasız çalıştıran patron, kontrollerde yakalanmadığı sürece hem deneyimli emekçiyi kazanıyor, tıpkı vakitte vergi ve prim ödemekten kurtuluyor.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ
Okumaya devam et...