Rusya ve Ukrayna, global besin üretimi ve tedariğinde kıymetli bir rol oynuyorlar. Rusya dünyanın en büyük buğday ihracatçısıyken Ukrayna ise beşinci büyük ihracatçısı pozisyonunda. bir arada, dünya arpa arzının yüzde 19’unu, buğdayın yüzde 14’ünü ve mısırın yüzde 4’ünü sağlayarak global tahıl ihracatının üçte birinden çoksını oluşturuyorlar. beraberinde kolza tohumu tedarikçisi konumundalar ve dünya ayçiçek yağı ihracat pazarının yüzde 52’sini oluşturmaktadırlar. Rusya’nın başkan üretici olduğu global gübre arzı da çok ağırlaştı.
Rusya-Ukrayna çatışması temelinde yeni global besin güvenliği senaryoları ithalatçı ülkeleri zorlayacak. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Genel Yöneticisi QU Dongyu, Rusya ile Ukrayna savaşının tahıl üretiminde oluşan risklerle dünyanın bu hususta kasvet yaşayabileceğini bildirdi. Dongyu, “Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçıları, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri oluşturabilecek, öbür tedarikçiler yahut başka bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar” sözlerini kullandı.
Dongyu, son iki yılda COVID-19 pandemisinin, global besin güvenliği bakımından dikkate alınması gereken biroldukca zorluğu ortaya çıkardığını, Rusya ve Ukrayna’da yaşananların da öbür bir değerli zorluğu birlikteinde getirdiğini altını çizdi.
“ÇATIŞMA, BESİN GÜVENSİZLİĞİNİN ARTMASINA niye OLABİLİR”
Tahıl ve yağlı tohum üretiminde tedarik zinciri ve lojistikte Ukrayna ve Rusya kaynaklı aksamalar ve Rusya’nın ihracatına getirilen kısıtlamalar besin güvenliği açısından kıymetli tesirlere yol açacağını belirten Dongyu, “Bu, bilhassa buğday arzının yüzde 30’u yahut daha fazlası için Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı elli ülke için geçerlidir. Birçoğu en az gelişmiş ülkeler yahut Kuzey Afrika, Asya ve Yakın Doğu’daki düşük gelirli, besin açığı olan ülkelerdir. Birfazlaca Avrupa ve Orta Asya ülkesi, gübre arzının yüzde 50’sinden çoksı için Rusya pazarına bağlılar ve oradaki kıtlık gelecek yıla kadar uzayabilir.
2020’nin ikinci yarısından bu yana artış gösteren besin fiyatları, yüksek talep, girdi ve ulaşım maliyetleri ve limanlara ulaşımdaki kesintileri niçiniyle Şubat 2022’de tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Örneğin, global buğday ve arpa meblağları 2021 boyunca yüzde 31 arttı. Kolza yağı ve ayçiçek yağı meblağları yüzde 60’dan fazla arttı. Yüksek talep ve değişken doğal gaz meblağları da gübre maliyetlerini artırdı. Örneğin, kıymetli bir azotlu gübre olan üre fiyatı son 12 ayda üç kattan fazla artmıştır.
Çatışmanın yoğunluğu ve mühleti belirsizliğini koruyor. Bu iki büyük temel emtia ihracatçısının ziraî faaliyetlerindeki beklenen aksamalar, memleketler arası besin ve girdi fiyatlarının yüksek ve değişken olduğu bir vakitte, global olarak besin güvensizliğini önemli biçimde artırabilir. Çatışma, Ukrayna’da ziraî üretimi ve satın alma gücünü de kısıtlayarak mahallî olarak besin güvensizliğinin artmasına niye olabilir” dedi.
ALTERNATİF YAĞLARA YÖNELİM ARTACAK
Mevcut çatışmanın hem Rusya birebir vakitte Ukrayna’dan buğday ihracatında ani ve keskin bir düşüşe niye olabileceğini söyleyen Dongyu, “Diğer ihracatçıların bu boşluğu doldurup dolduramayacağı hala belirli değil. Kanada’da buğday stokları aslına bakarsanız azalıyor ve hükümet iç arzı sağlamaya çalışacağından ABD, Arjantin ve öbür ülkelerden yapılan ihracatın sonlu olması olası.
Buğday ithalatına bağımlı ülkelerin, global arzlar üzerinde daha fazla baskı yaratarak düzeylerini yükseltmesi mümkündür. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdaylarının yüzde 60’ından fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın alan dünyanın önde gelen buğday ithalatçılarıdır ve hepsinin gözle görülür ithalatı vardır. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday tedariki için büyük ölçüde bu iki ülkeye bağımlıdır. Global mısır ticareti, Ukrayna’dan gelen ihracat kaybının başka ihracatçılar tarafınca doldurulmayacağı beklentileri ve yüksek fiyatlar niçiniyle küçülecek üzere görünüyor.
Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçıları, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri oluşturabilecek, diğer tedarikçiler yahut öbür bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar” diye konuştu.
SİYASET TEKLİFLERİ
FAO, global besin tedariğini tehdit eden bu olayları karşı izlenebilecek şu 5 siyaset teklifinde bulundu.
“Küresel besin ve gübre ticaretini açık tutun. Yerli ve global talepleri karşılamak için gerekli üretim ve pazarlama faaliyetlerini korumak için her türlü gayret gösterilmelidir. Tedarik zincirleri çalışmaya devam etmeli, bu da hala hizmet veren bitkisel, hayvansal ve besin sürece altyapılarını ve tüm lojistik sistemleri korumak manasına geliyor.
Yeni ve daha çeşitli besin tedarikçileri bulun. Rusya ve Ukrayna’dan besin ithalatına bağımlı ülkeler şoku emmek için alternatif tedarikçiler aramalıdır. Ayrıyeten mevcut besin stoklarına güvenmeli ve insanların sağlıklı diyetlere erişimini sağlamak için yerli üretimlerini çeşitlendirmelidirler.
Ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireyler de dahil olmak üzere hassas kümeleri destekleyin. Hükümetler hassas insanları korumak için toplumsal güvenlik ağlarını genişletmelidir. Ukrayna’da, muhtaçlığı olan insanlara ulaşmak için milletlerarası kuruluşlar devreye girmelidir. Dünya genelinde çatışma niçiniyle hayli daha fazla insan yoksulluk ve açlığa itilecek ve onlara vaktinde ve düzgün hedeflenmiş toplumsal müdafaa programları sunmalıyız.
Anlık siyaset yansılarından kaçının. Besin arz güvenliği için her türlü önlemi yürürlüğe koymadan evvel, hükümetler, memleketler arası piyasalar üstündeki ihtimal tesirlerini göz önünde bulundurmak zorundadır. İthalat tarifelerindeki düşüşler yahut ihracat kısıtlamalarının kullanılması, her bir ülkenin besin güvenliği meselelerinin kısa vadede çözülmesine yardımcı olabilir, lakin global pazarlardaki fiyatları artıracaktır.
Piyasa şeffaflığını ve diyaloğu güçlendirin. Global piyasa şartları hakkında daha fazla şeffaflık ve bilgi, ziraî emtia piyasaları değişken olduğunda hükümetlerin ve yatırımcıların şuurlu kararlar almasına yardımcı olabilir. G-20’nin Ziraî Piyasa Bilgi Sistemi (AMIS) üzere teşebbüsler, objektif ve vaktinde piyasa değerlendirmeleri sağlayarak bu şeffaflığı artırmaktadır.”
Okumaya devam et...
Rusya-Ukrayna çatışması temelinde yeni global besin güvenliği senaryoları ithalatçı ülkeleri zorlayacak. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Genel Yöneticisi QU Dongyu, Rusya ile Ukrayna savaşının tahıl üretiminde oluşan risklerle dünyanın bu hususta kasvet yaşayabileceğini bildirdi. Dongyu, “Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçıları, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri oluşturabilecek, öbür tedarikçiler yahut başka bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar” sözlerini kullandı.
Dongyu, son iki yılda COVID-19 pandemisinin, global besin güvenliği bakımından dikkate alınması gereken biroldukca zorluğu ortaya çıkardığını, Rusya ve Ukrayna’da yaşananların da öbür bir değerli zorluğu birlikteinde getirdiğini altını çizdi.
“ÇATIŞMA, BESİN GÜVENSİZLİĞİNİN ARTMASINA niye OLABİLİR”
Tahıl ve yağlı tohum üretiminde tedarik zinciri ve lojistikte Ukrayna ve Rusya kaynaklı aksamalar ve Rusya’nın ihracatına getirilen kısıtlamalar besin güvenliği açısından kıymetli tesirlere yol açacağını belirten Dongyu, “Bu, bilhassa buğday arzının yüzde 30’u yahut daha fazlası için Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı elli ülke için geçerlidir. Birçoğu en az gelişmiş ülkeler yahut Kuzey Afrika, Asya ve Yakın Doğu’daki düşük gelirli, besin açığı olan ülkelerdir. Birfazlaca Avrupa ve Orta Asya ülkesi, gübre arzının yüzde 50’sinden çoksı için Rusya pazarına bağlılar ve oradaki kıtlık gelecek yıla kadar uzayabilir.
2020’nin ikinci yarısından bu yana artış gösteren besin fiyatları, yüksek talep, girdi ve ulaşım maliyetleri ve limanlara ulaşımdaki kesintileri niçiniyle Şubat 2022’de tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Örneğin, global buğday ve arpa meblağları 2021 boyunca yüzde 31 arttı. Kolza yağı ve ayçiçek yağı meblağları yüzde 60’dan fazla arttı. Yüksek talep ve değişken doğal gaz meblağları da gübre maliyetlerini artırdı. Örneğin, kıymetli bir azotlu gübre olan üre fiyatı son 12 ayda üç kattan fazla artmıştır.
Çatışmanın yoğunluğu ve mühleti belirsizliğini koruyor. Bu iki büyük temel emtia ihracatçısının ziraî faaliyetlerindeki beklenen aksamalar, memleketler arası besin ve girdi fiyatlarının yüksek ve değişken olduğu bir vakitte, global olarak besin güvensizliğini önemli biçimde artırabilir. Çatışma, Ukrayna’da ziraî üretimi ve satın alma gücünü de kısıtlayarak mahallî olarak besin güvensizliğinin artmasına niye olabilir” dedi.
ALTERNATİF YAĞLARA YÖNELİM ARTACAK
Mevcut çatışmanın hem Rusya birebir vakitte Ukrayna’dan buğday ihracatında ani ve keskin bir düşüşe niye olabileceğini söyleyen Dongyu, “Diğer ihracatçıların bu boşluğu doldurup dolduramayacağı hala belirli değil. Kanada’da buğday stokları aslına bakarsanız azalıyor ve hükümet iç arzı sağlamaya çalışacağından ABD, Arjantin ve öbür ülkelerden yapılan ihracatın sonlu olması olası.
Buğday ithalatına bağımlı ülkelerin, global arzlar üzerinde daha fazla baskı yaratarak düzeylerini yükseltmesi mümkündür. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdaylarının yüzde 60’ından fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın alan dünyanın önde gelen buğday ithalatçılarıdır ve hepsinin gözle görülür ithalatı vardır. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday tedariki için büyük ölçüde bu iki ülkeye bağımlıdır. Global mısır ticareti, Ukrayna’dan gelen ihracat kaybının başka ihracatçılar tarafınca doldurulmayacağı beklentileri ve yüksek fiyatlar niçiniyle küçülecek üzere görünüyor.
Ayçiçek yağı ve öbür alternatif yağlar için ihracat beklentileri de belirsizliğini koruyor. Hindistan, Avrupa Birliği, Çin, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere büyük ayçiçek yağı ithalatçıları, hurma, soya ve kolza tohumu yağları üzerinde yayılma tesiri oluşturabilecek, diğer tedarikçiler yahut öbür bitkisel yağlar bulmak zorunda kalacaklar” diye konuştu.
SİYASET TEKLİFLERİ
FAO, global besin tedariğini tehdit eden bu olayları karşı izlenebilecek şu 5 siyaset teklifinde bulundu.
“Küresel besin ve gübre ticaretini açık tutun. Yerli ve global talepleri karşılamak için gerekli üretim ve pazarlama faaliyetlerini korumak için her türlü gayret gösterilmelidir. Tedarik zincirleri çalışmaya devam etmeli, bu da hala hizmet veren bitkisel, hayvansal ve besin sürece altyapılarını ve tüm lojistik sistemleri korumak manasına geliyor.
Yeni ve daha çeşitli besin tedarikçileri bulun. Rusya ve Ukrayna’dan besin ithalatına bağımlı ülkeler şoku emmek için alternatif tedarikçiler aramalıdır. Ayrıyeten mevcut besin stoklarına güvenmeli ve insanların sağlıklı diyetlere erişimini sağlamak için yerli üretimlerini çeşitlendirmelidirler.
Ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireyler de dahil olmak üzere hassas kümeleri destekleyin. Hükümetler hassas insanları korumak için toplumsal güvenlik ağlarını genişletmelidir. Ukrayna’da, muhtaçlığı olan insanlara ulaşmak için milletlerarası kuruluşlar devreye girmelidir. Dünya genelinde çatışma niçiniyle hayli daha fazla insan yoksulluk ve açlığa itilecek ve onlara vaktinde ve düzgün hedeflenmiş toplumsal müdafaa programları sunmalıyız.
Anlık siyaset yansılarından kaçının. Besin arz güvenliği için her türlü önlemi yürürlüğe koymadan evvel, hükümetler, memleketler arası piyasalar üstündeki ihtimal tesirlerini göz önünde bulundurmak zorundadır. İthalat tarifelerindeki düşüşler yahut ihracat kısıtlamalarının kullanılması, her bir ülkenin besin güvenliği meselelerinin kısa vadede çözülmesine yardımcı olabilir, lakin global pazarlardaki fiyatları artıracaktır.
Piyasa şeffaflığını ve diyaloğu güçlendirin. Global piyasa şartları hakkında daha fazla şeffaflık ve bilgi, ziraî emtia piyasaları değişken olduğunda hükümetlerin ve yatırımcıların şuurlu kararlar almasına yardımcı olabilir. G-20’nin Ziraî Piyasa Bilgi Sistemi (AMIS) üzere teşebbüsler, objektif ve vaktinde piyasa değerlendirmeleri sağlayarak bu şeffaflığı artırmaktadır.”
Okumaya devam et...