Meme Kanserinden Korunma Yolları
Meme kanserinin görülme sıklığının artması ile beraber meme kanserinden korunma yolları da büyük önem kazanmıştır. Epidemiyolojik veriler, meme kanserinin kadınların yaşamını tehdit eden en önemli risk unsurlarından birisi olduğu göstermektedir. Bu sebeple risk seviyesini azaltmak için, tutum ve davranışlar ile kanserden korunma, erken tanı ve tedavi ile yaşam süresinin uzatılması gerekmektedir. Bu durum ise birincil, ikincil ve üçüncül korunma yöntemleri ile sağlanabilmektedir.
1. Birincil Korunma
Birincil korumada amaç, kansere yönelik tüm risk etmenlerine karşı önlem almak ve kanserin gelişmesini engellemektir. Birincil korumada kontrol altına alınabilecek risk faktörleri, sağlıklı kiloyu koruyacak yiyeceklerin seçilmesi, haftada en az beş gün en az otuz dakikalık egzersiz yapılması, aşırı kilolu ise kilo vermek, 30 yaş sonrası gebeliklerin en aza indirilmesi, yeni doğanın en az altı ay emzirilmesi şeklinde sıralanabilir. Amerikan Kanser Derneği (2015)’nin birincil korumaya yönelik beslenme ve fiziksel aktivite rehberi şu şekildedir;
Yaşam boyu ideal kilonun korunması:
Fiziksel aktivite yapmakla birlikte dengeli kalori alımını sağlamak
Obez ise kilo vermek
Yaşam boyu aşırı kilo almaktan kaçınmak Yaşam biçimi olarak fiziksel aktivitenin seçilmesi
Haftada en az beş gün 30 dakika egzersiz yapmak
Yapılan egzersizin en az 45-60 dakika yapılması Sağlıklı diyet uygulamak
Sağlıklı kiloyu korumaya yönelik yiyecekleri seçmek
Günde beş veya daha fazla porsiyon meyve ve sebze tüketmek
İşlenmiş tahıl yerine tam tahıl tercih etmek
İşlenmiş yiyecek, kızartma ve kırmızı et tüketimini sınırlamak Alkol kullanımını sınırlamak
Gülük alınan alkol miktarını bir bardakla sınırlamak
2. İkincil Korunma
Tarama yöntemleri ile erken teşhisi ve etkili tedaviyi sağlayarak kanserin daha fazla ilerlemesinin önlenmesidir. İkincil korumada kullanılacak tarama yöntemleri; kendi kendine meme muayenesi, mamografi ve klinik meme muayenesidir. Meme kanserinin klinik belirtileri ortaya çıkmadan önce erken dönemde saptanması ve bireyin iyileşme şansının artırılması, yaşam kalitesi ve süresini yükselterek morbidite ve mortalite oranının düşürülmesi amaçlanmaktadır.
3. Üçüncül Korunma
Üçüncül korumanın amacı, kanser tanısı almış bireylerin komplikasyonlarla ilgili tedaviyi ve ikinci primer kanserin önlenmesini ve erken tanısını sağlamaktır. Özel tanı ve tarama testlerin uygulanması, yeni kanser gelişimi önlemek için kimyasal ilaçların kullanımı üçüncül koruma içerisinde yer alır. Ayrıca kanserli hastaların bakım ve rehabilitasyonu, ikincil malignensiler için risk faktörlerini, ikincil meme kanserinin erken tanılanmasını ve diğer uzun süreli komplikasyonların mümkün olduğunca azaltılması stratejilerini de içerir.
Meme kanserinin görülme sıklığının artması ile beraber meme kanserinden korunma yolları da büyük önem kazanmıştır. Epidemiyolojik veriler, meme kanserinin kadınların yaşamını tehdit eden en önemli risk unsurlarından birisi olduğu göstermektedir. Bu sebeple risk seviyesini azaltmak için, tutum ve davranışlar ile kanserden korunma, erken tanı ve tedavi ile yaşam süresinin uzatılması gerekmektedir. Bu durum ise birincil, ikincil ve üçüncül korunma yöntemleri ile sağlanabilmektedir.
1. Birincil Korunma
Birincil korumada amaç, kansere yönelik tüm risk etmenlerine karşı önlem almak ve kanserin gelişmesini engellemektir. Birincil korumada kontrol altına alınabilecek risk faktörleri, sağlıklı kiloyu koruyacak yiyeceklerin seçilmesi, haftada en az beş gün en az otuz dakikalık egzersiz yapılması, aşırı kilolu ise kilo vermek, 30 yaş sonrası gebeliklerin en aza indirilmesi, yeni doğanın en az altı ay emzirilmesi şeklinde sıralanabilir. Amerikan Kanser Derneği (2015)’nin birincil korumaya yönelik beslenme ve fiziksel aktivite rehberi şu şekildedir;
Yaşam boyu ideal kilonun korunması:
Fiziksel aktivite yapmakla birlikte dengeli kalori alımını sağlamak
Obez ise kilo vermek
Yaşam boyu aşırı kilo almaktan kaçınmak Yaşam biçimi olarak fiziksel aktivitenin seçilmesi
Haftada en az beş gün 30 dakika egzersiz yapmak
Yapılan egzersizin en az 45-60 dakika yapılması Sağlıklı diyet uygulamak
Sağlıklı kiloyu korumaya yönelik yiyecekleri seçmek
Günde beş veya daha fazla porsiyon meyve ve sebze tüketmek
İşlenmiş tahıl yerine tam tahıl tercih etmek
İşlenmiş yiyecek, kızartma ve kırmızı et tüketimini sınırlamak Alkol kullanımını sınırlamak
Gülük alınan alkol miktarını bir bardakla sınırlamak
2. İkincil Korunma
Tarama yöntemleri ile erken teşhisi ve etkili tedaviyi sağlayarak kanserin daha fazla ilerlemesinin önlenmesidir. İkincil korumada kullanılacak tarama yöntemleri; kendi kendine meme muayenesi, mamografi ve klinik meme muayenesidir. Meme kanserinin klinik belirtileri ortaya çıkmadan önce erken dönemde saptanması ve bireyin iyileşme şansının artırılması, yaşam kalitesi ve süresini yükselterek morbidite ve mortalite oranının düşürülmesi amaçlanmaktadır.
3. Üçüncül Korunma
Üçüncül korumanın amacı, kanser tanısı almış bireylerin komplikasyonlarla ilgili tedaviyi ve ikinci primer kanserin önlenmesini ve erken tanısını sağlamaktır. Özel tanı ve tarama testlerin uygulanması, yeni kanser gelişimi önlemek için kimyasal ilaçların kullanımı üçüncül koruma içerisinde yer alır. Ayrıca kanserli hastaların bakım ve rehabilitasyonu, ikincil malignensiler için risk faktörlerini, ikincil meme kanserinin erken tanılanmasını ve diğer uzun süreli komplikasyonların mümkün olduğunca azaltılması stratejilerini de içerir.