Merkez Bankası PPK özet metninde “Enflasyonda yakın periyotta gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır” denildi.
Merkez Bankası, PPK toplantı özetini yayımladı. Özette enflasyon gelişmeleriyle ilgili şu sözler yer aldı:
“Ocak ayında tüketici meblağları yüzde 11,10 oranında artmış, yıllık enflasyon 12,61 puan yükselişle yüzde 48,69 olmuştur. Ocak ayında döviz kurunda daha istikrarlı bir seyir izlenirken, milletlerarası emtia fiyatlarında yüksek artışlar görülmüş, güç kümesi bu bağlamda öne çıkmıştır. Besin kümesinde fiyat artışları genele yayılırken, son periyotta daha ölçülü seyreden taze meyve ve zerzevat fiyatları ocak ayında olumsuz ayrışmıştır. Memleketler arası emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve tedarik meselelerine bağlı olarak üretici meblağları yıllık enflasyonu kayda bedel bir biçimde yükseltmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki ve yakın devir ana eğilimlerindeki yükseliş ocak ayında sürmüştür.
Besin ve alkolsüz içecek fiyatları ocak ayında yüzde 10,90 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 11,81 puan yükselerek yüzde 55,61 olmuştur. Taze meyve ve zerzevat kümesinin tesiriyle işlenmemiş besin alt kümesinde yıllık enflasyon 15,15 puan artışla yüzde 54,98 düzeyine yükselirken, işlenmiş besin yıllık enflasyonu 8,63 puan artışla yüzde 56,20 düzeyine ulaşmıştır. Taze meyve ve zerzevat alt kümesinde fiyatlar ocak ayında yüzde 20,82 ile mevsimsel ortalamalarının üzerinde yükselmiştir. Başka işlenmemiş besin alt kümesinde süt ve bakliyat kalemleri, işlenmiş besin kümesinde ise tahıl eserleri, peynir ve başka süt eserleri ile katı-sıvı yağlar kalemleri fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır. Temel besin kalemlerinde KDV oranının yüzde 8’den 1’e indirilmesi ay ortasında gerçekleştiği için indirimin olumlu tesiri tüketici fiyat endeksine şubat ve mart aylarında yansıyacaktır.
Güç meblağları ocak ayında yüzde 27,41 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 33,45 puan yükselişle yüzde 76,38 olmuştur. Bu gelişmede milletlerarası güç emtia meblağları ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler öne çıkmıştır. Milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki yükseliş ve ÖTV ölçülerinin artırılması kararı akaryakıt fiyatlarında yüzde 23,35 oranında artış olmuştur. Ocak ayında mesken elektrik ve doğal gaz tarifelerinde yüzde 69,96 ve yüzde 21,35 oranlarında, şebeke suyu fiyatlarında yüzde 11,87 oranında artış gözlenmiştir. Tüpgaz meblağları ise yüzde 11,28 oranında yükselmiştir. bu vakitte tüketici fiyatları üzerinde başta elektrik olmak üzere güç maliyetlerindeki artışların ikincil tesirlerinin de izlendiği kıymetlendirilmektedir. Şubat ayında akaryakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, mesken elektrik tanımlarına getirilen kademelendirmenin yapısındaki değişiklik ve şebeke suyunda yapılan indirimler yakın devir için güç meblağlarını olumlu tarafta etkileyecektir.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu ocak ayında 7,94 puanlık artışla yüzde 48,49 düzeyine ulaşmıştır. Güçlü mal meblağları bu vakitte yüzde 6,43 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 7,31 puan artışla yüzde 56,24 olmuştur. Beyaz eşya ve mobilya kalemleri yüksek fiyat artışlarıyla öne çıkarken, matrah düzenlemesinin katkısıyla araba fiyatları daha hudutlu artış sergilemiştir. Öbür temel mallarda genele yayılan fiyat artışları izlenirken, yıllık enflasyon yüzde 51,23 düzeyine yükselmiştir. Giysi ve ayakkabı alt kümesinde dönem indirimlerinin bu yıl pek hudutlu gerçekleşmesiyle yıllık enflasyon kademeli artış eğilimini sürdürmüştür.
Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 7,89 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 7,23 puan artışla yüzde 29,56 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyondaki yükseliş küme geneline yayılırken, kira ve haberleşme haricindeki alt kümelerde artış daha besbelli olmuştur. Ocak ayında yönetilen/yönlendirilen ve vakte bağlı fiyatlama davranışı sergileyen kalemler öne çıkmıştır. Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar yüzde 8,45 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 50,40 düzeyine ulaşmıştır. bu vakitte öne çıkan bir öteki küme olan ulaştırma hizmetlerinde ise fiyatlar yüzde 16,88 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon yüzde 39,31 olmuştur.
Son devir akaryakıt fiyat gelişmeleri ve enflasyonda oluşan yüksek düzeyleri takiben yönetilen kent içi ulaşım ve demiryoluyla yolcu nakliyatı meblağlarının yanı sıra kargo ve karayolu-havayolu yolcu nakliyatı fiyatlarında besbelli artışlar gerçekleşmiştir. Başka hizmetler ortasında, geçmişe dönük fiyatlama davranışı sergileme eğilimi yüksek olan sıhhat hizmetleriyle birlikte bakım ve tamir, cümbüş ve kültür ile sigorta hizmetleri meblağları üste çeken öbür kalemler olmuştur. Mevsimsel tesirlerden arındırılmış datalar kira alt kümesinde yükseliş eğiliminin hızlandığına işaret etmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün kümesinde fiyatlar ocak ayında yüzde 21,90 oranında yükselmiştir. 2021 yılı ikinci yarısında oluşan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) artışı maktu vergilere yansıtılırken, alkollü içeceklerde üretici fiyatları kaynaklı artışlar da gerçekleşmiştir. Bu gelişmelerle küme yıllık enflasyonu yüzde 45,34 düzeyine yükselmiş, alkollü içecek ve tütün mamüllerinin ocak ayı yıllık manşet enflasyondaki artışa katkısı 1,21 puan olmuştur.
Piyasa İştirakçileri Anketi şubat ayı neticelerina göre cari yıl sonu enflasyon beklentisi 4,31 puan artışla yüzde 34,06’ya yükselirken, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 0,54 puan düşüşle yüzde 24,83’e gerilemiştir. Öte yandan uzun vadeli enflasyon beklentilerindeki üst istikametli güncellemeler şubat ayında da devam etmiş ve gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi 0,13 puan artışla yüzde 9,05’e yükselmiştir” tabirlerine yer verildi.
ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER
Metinde enflasyonu etkileyen ögelere ve risklere ait “Öncü göstergeler global iktisattaki kuvvetli toparlanmanın hudutlu bir ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret etmektedir. Global iktisadi faaliyette yaşanan toparlanma ve aşılama oranlarındaki artışa karşın salgında varyantlar ve artan jeopolitik riskler, global iktisadi faaliyet üstündeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin artmasına yol açmaktadır.
Global talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir güç başta olmak üzere kimi dallardaki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üstündeki tesirleri yakından izlenmektedir. birebir vakitte gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç meblağları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede iktisadi faaliyet, iş gücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler içinde farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti bağlantılarında ayrışma gözlenmekle birlikte merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını hala sürdürmekte varlık alım programlarına devam etmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarında son devirde görülen toparlanma devam etmektedir. Lakin gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla oluşturabileceği tesirlerin, yurt haricinde yerleşiklerin portföy pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği kıymetlendirilmektedir.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır.
Ocak ayında üretici yıllık enflasyonu artış eğilimini korumuştur. Fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselmiştir. Yıllık enflasyon, güç ve orta mallarında daha besbelli olmak üzere tüm ana sanayi kümelerinde artış kaydetmiştir. Aylık bazda en besbelli fiyat artışı ise sağlam tüketim mallarında gerçekleşmiştir. Güç başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki olumsuz görünüm ve tedarik zincirlerinde süregelen aksamalar ile yüksek nakliyecilik maliyetleri üretici meblağları üzerinde baskı oluşturan ögeler olmuştur. Bilhassa güç ve güç dışı emtia (başta metal ve tarım olmak üzere) fiyatlarının ocak ayında ABD doları bazında yüksek bir artış göstermesiyle dış fiyat baskıları kuvvetli seyretmiştir.
Kapasite kullanım düzeyleri ve başka öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin dış talebin de olumlu tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) aralık ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bundan evvelki aya kıyasla yüzde 1,6 oranında artmış, çeyreklik bazda ise yüzde 4,3 oranında yükselerek yılın dördüncü çeyreğinde üretimdeki artış eğiliminin güçlenerek devam ettiğini göstermiştir. 2021 yılı genelinde sanayi üretimi artışı yüzde 16,4 olarak gerçekleşmiştir. Aralık ayında sanayi ciro endeksleri hem yurt dışı tıpkı vakitte yurt içi talebin son çeyrekte güçlü olduğuna işaret etmektedir. Kelam konusu devirde perakende satış hacim endeksi aylık bazda düşüş kaydetmekle bir arada çeyrek genelinde güçlü gerçekleşerek eğiliminin üzerinde seyretmiştir.
Yüksek frekanslı bilgiler ocak ayının son on gününde uygulanan doğal gaz ve elektrik kesintilerinin üretim ve dış ticaret göstergeleri üstündeki etkisinin sonlu olduğuna işaret etmektedir. Öte yandan ocak ayı prestijiyle imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Son periyotta olay sayılarındaki artışa rağmen aşılamanın toplum geneline yayılması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ile turizm ve temaslı bölümlerin gücünü muhafazasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır. Gerçekten ocak ayında salgından daha epeyce etkilenen hizmet kesimlerinde kartla yapılan harcamalar eğilimin üzerinde seyretmeyi sürdürmüştür.
İş gücü piyasasındaki düzgünleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmektedir. Aralık ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak işsizlik oranı yüzde 11,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. İstihdamdaki artış dallar geneline yayılırken, işgücüne iştirak oranı yükselmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, istihdam görünümündeki güzelleşmenin ve işgücü piyasasındaki olumlu seyrin sürdüğüne işaret etmektedir.
Son devirde güç ithalatındaki güçlü seyir cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğilimini sınırlamaktadır. Cari süreçler istikrarı aralık ayında 3,8 milyar ABD doları açık verirken, 2021 yılında cari süreçler açığı 14,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yılın son çeyreğinde olumlu seyreden dış talep şartlarının takviyesiyle ihracat gücünü korurken, iktisadi faaliyetin kuvvetli seyri yanında başta güç meblağları olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükselişe ve artan güç talebine bağlı olarak ithalat artmıştır. Fiyat tesirleri hariç bakıldığında ise dış ticaretteki gerçek dengelenme sürmüştür. Süreksiz dış ticaret dataları ocak ayında ithalatta güç kaynaklı artışın sürdüğüne işaret etmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarının 2022 yılında fazla vermesi öngörülmektedir. Cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğiliminin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı amacı için değer arz etmektedir. Heyet bu maksada ulaşmak için uzun vadeli Türk lirası yatırım kredilerinin kıymetli bir rol oynayacağını değerlendirmektedir” denildi.
PARA SİYASETİ
Para siyasetiyle alakalı olarak ise “Para siyaseti duruşu enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir.
Konsey sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile bir arada enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Şura siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu vakitte fiyat istikrarının sürdürülebilir bir yerde bir daha şekillenmesi maksadıyla TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülmektedir. Bu süreçte siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişmeninin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
Konsey para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
Bu çerçevede Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üstündeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üstündeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat mamüllerine yönelik gelişmelerin zıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üstündeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.
TCMB fiyat istikrarı temel emeli doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun taban oluşacaktır.
Heyet fiyat istikrarının sağlanması için, kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir. Konsey kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir”
KAYNAK: İHA
Okumaya devam et...
Merkez Bankası, PPK toplantı özetini yayımladı. Özette enflasyon gelişmeleriyle ilgili şu sözler yer aldı:
“Ocak ayında tüketici meblağları yüzde 11,10 oranında artmış, yıllık enflasyon 12,61 puan yükselişle yüzde 48,69 olmuştur. Ocak ayında döviz kurunda daha istikrarlı bir seyir izlenirken, milletlerarası emtia fiyatlarında yüksek artışlar görülmüş, güç kümesi bu bağlamda öne çıkmıştır. Besin kümesinde fiyat artışları genele yayılırken, son periyotta daha ölçülü seyreden taze meyve ve zerzevat fiyatları ocak ayında olumsuz ayrışmıştır. Memleketler arası emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve tedarik meselelerine bağlı olarak üretici meblağları yıllık enflasyonu kayda bedel bir biçimde yükseltmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki ve yakın devir ana eğilimlerindeki yükseliş ocak ayında sürmüştür.
Besin ve alkolsüz içecek fiyatları ocak ayında yüzde 10,90 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 11,81 puan yükselerek yüzde 55,61 olmuştur. Taze meyve ve zerzevat kümesinin tesiriyle işlenmemiş besin alt kümesinde yıllık enflasyon 15,15 puan artışla yüzde 54,98 düzeyine yükselirken, işlenmiş besin yıllık enflasyonu 8,63 puan artışla yüzde 56,20 düzeyine ulaşmıştır. Taze meyve ve zerzevat alt kümesinde fiyatlar ocak ayında yüzde 20,82 ile mevsimsel ortalamalarının üzerinde yükselmiştir. Başka işlenmemiş besin alt kümesinde süt ve bakliyat kalemleri, işlenmiş besin kümesinde ise tahıl eserleri, peynir ve başka süt eserleri ile katı-sıvı yağlar kalemleri fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır. Temel besin kalemlerinde KDV oranının yüzde 8’den 1’e indirilmesi ay ortasında gerçekleştiği için indirimin olumlu tesiri tüketici fiyat endeksine şubat ve mart aylarında yansıyacaktır.
Güç meblağları ocak ayında yüzde 27,41 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 33,45 puan yükselişle yüzde 76,38 olmuştur. Bu gelişmede milletlerarası güç emtia meblağları ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler öne çıkmıştır. Milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki yükseliş ve ÖTV ölçülerinin artırılması kararı akaryakıt fiyatlarında yüzde 23,35 oranında artış olmuştur. Ocak ayında mesken elektrik ve doğal gaz tarifelerinde yüzde 69,96 ve yüzde 21,35 oranlarında, şebeke suyu fiyatlarında yüzde 11,87 oranında artış gözlenmiştir. Tüpgaz meblağları ise yüzde 11,28 oranında yükselmiştir. bu vakitte tüketici fiyatları üzerinde başta elektrik olmak üzere güç maliyetlerindeki artışların ikincil tesirlerinin de izlendiği kıymetlendirilmektedir. Şubat ayında akaryakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, mesken elektrik tanımlarına getirilen kademelendirmenin yapısındaki değişiklik ve şebeke suyunda yapılan indirimler yakın devir için güç meblağlarını olumlu tarafta etkileyecektir.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu ocak ayında 7,94 puanlık artışla yüzde 48,49 düzeyine ulaşmıştır. Güçlü mal meblağları bu vakitte yüzde 6,43 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 7,31 puan artışla yüzde 56,24 olmuştur. Beyaz eşya ve mobilya kalemleri yüksek fiyat artışlarıyla öne çıkarken, matrah düzenlemesinin katkısıyla araba fiyatları daha hudutlu artış sergilemiştir. Öbür temel mallarda genele yayılan fiyat artışları izlenirken, yıllık enflasyon yüzde 51,23 düzeyine yükselmiştir. Giysi ve ayakkabı alt kümesinde dönem indirimlerinin bu yıl pek hudutlu gerçekleşmesiyle yıllık enflasyon kademeli artış eğilimini sürdürmüştür.
Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 7,89 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 7,23 puan artışla yüzde 29,56 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyondaki yükseliş küme geneline yayılırken, kira ve haberleşme haricindeki alt kümelerde artış daha besbelli olmuştur. Ocak ayında yönetilen/yönlendirilen ve vakte bağlı fiyatlama davranışı sergileyen kalemler öne çıkmıştır. Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar yüzde 8,45 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 50,40 düzeyine ulaşmıştır. bu vakitte öne çıkan bir öteki küme olan ulaştırma hizmetlerinde ise fiyatlar yüzde 16,88 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon yüzde 39,31 olmuştur.
Son devir akaryakıt fiyat gelişmeleri ve enflasyonda oluşan yüksek düzeyleri takiben yönetilen kent içi ulaşım ve demiryoluyla yolcu nakliyatı meblağlarının yanı sıra kargo ve karayolu-havayolu yolcu nakliyatı fiyatlarında besbelli artışlar gerçekleşmiştir. Başka hizmetler ortasında, geçmişe dönük fiyatlama davranışı sergileme eğilimi yüksek olan sıhhat hizmetleriyle birlikte bakım ve tamir, cümbüş ve kültür ile sigorta hizmetleri meblağları üste çeken öbür kalemler olmuştur. Mevsimsel tesirlerden arındırılmış datalar kira alt kümesinde yükseliş eğiliminin hızlandığına işaret etmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün kümesinde fiyatlar ocak ayında yüzde 21,90 oranında yükselmiştir. 2021 yılı ikinci yarısında oluşan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) artışı maktu vergilere yansıtılırken, alkollü içeceklerde üretici fiyatları kaynaklı artışlar da gerçekleşmiştir. Bu gelişmelerle küme yıllık enflasyonu yüzde 45,34 düzeyine yükselmiş, alkollü içecek ve tütün mamüllerinin ocak ayı yıllık manşet enflasyondaki artışa katkısı 1,21 puan olmuştur.
Piyasa İştirakçileri Anketi şubat ayı neticelerina göre cari yıl sonu enflasyon beklentisi 4,31 puan artışla yüzde 34,06’ya yükselirken, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 0,54 puan düşüşle yüzde 24,83’e gerilemiştir. Öte yandan uzun vadeli enflasyon beklentilerindeki üst istikametli güncellemeler şubat ayında da devam etmiş ve gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi 0,13 puan artışla yüzde 9,05’e yükselmiştir” tabirlerine yer verildi.
ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER
Metinde enflasyonu etkileyen ögelere ve risklere ait “Öncü göstergeler global iktisattaki kuvvetli toparlanmanın hudutlu bir ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret etmektedir. Global iktisadi faaliyette yaşanan toparlanma ve aşılama oranlarındaki artışa karşın salgında varyantlar ve artan jeopolitik riskler, global iktisadi faaliyet üstündeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin artmasına yol açmaktadır.
Global talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir güç başta olmak üzere kimi dallardaki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üstündeki tesirleri yakından izlenmektedir. birebir vakitte gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç meblağları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede iktisadi faaliyet, iş gücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler içinde farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti bağlantılarında ayrışma gözlenmekle birlikte merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını hala sürdürmekte varlık alım programlarına devam etmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarında son devirde görülen toparlanma devam etmektedir. Lakin gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla oluşturabileceği tesirlerin, yurt haricinde yerleşiklerin portföy pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği kıymetlendirilmektedir.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır.
Ocak ayında üretici yıllık enflasyonu artış eğilimini korumuştur. Fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselmiştir. Yıllık enflasyon, güç ve orta mallarında daha besbelli olmak üzere tüm ana sanayi kümelerinde artış kaydetmiştir. Aylık bazda en besbelli fiyat artışı ise sağlam tüketim mallarında gerçekleşmiştir. Güç başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki olumsuz görünüm ve tedarik zincirlerinde süregelen aksamalar ile yüksek nakliyecilik maliyetleri üretici meblağları üzerinde baskı oluşturan ögeler olmuştur. Bilhassa güç ve güç dışı emtia (başta metal ve tarım olmak üzere) fiyatlarının ocak ayında ABD doları bazında yüksek bir artış göstermesiyle dış fiyat baskıları kuvvetli seyretmiştir.
Kapasite kullanım düzeyleri ve başka öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin dış talebin de olumlu tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) aralık ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bundan evvelki aya kıyasla yüzde 1,6 oranında artmış, çeyreklik bazda ise yüzde 4,3 oranında yükselerek yılın dördüncü çeyreğinde üretimdeki artış eğiliminin güçlenerek devam ettiğini göstermiştir. 2021 yılı genelinde sanayi üretimi artışı yüzde 16,4 olarak gerçekleşmiştir. Aralık ayında sanayi ciro endeksleri hem yurt dışı tıpkı vakitte yurt içi talebin son çeyrekte güçlü olduğuna işaret etmektedir. Kelam konusu devirde perakende satış hacim endeksi aylık bazda düşüş kaydetmekle bir arada çeyrek genelinde güçlü gerçekleşerek eğiliminin üzerinde seyretmiştir.
Yüksek frekanslı bilgiler ocak ayının son on gününde uygulanan doğal gaz ve elektrik kesintilerinin üretim ve dış ticaret göstergeleri üstündeki etkisinin sonlu olduğuna işaret etmektedir. Öte yandan ocak ayı prestijiyle imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Son periyotta olay sayılarındaki artışa rağmen aşılamanın toplum geneline yayılması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ile turizm ve temaslı bölümlerin gücünü muhafazasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır. Gerçekten ocak ayında salgından daha epeyce etkilenen hizmet kesimlerinde kartla yapılan harcamalar eğilimin üzerinde seyretmeyi sürdürmüştür.
İş gücü piyasasındaki düzgünleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmektedir. Aralık ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak işsizlik oranı yüzde 11,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. İstihdamdaki artış dallar geneline yayılırken, işgücüne iştirak oranı yükselmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, istihdam görünümündeki güzelleşmenin ve işgücü piyasasındaki olumlu seyrin sürdüğüne işaret etmektedir.
Son devirde güç ithalatındaki güçlü seyir cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğilimini sınırlamaktadır. Cari süreçler istikrarı aralık ayında 3,8 milyar ABD doları açık verirken, 2021 yılında cari süreçler açığı 14,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yılın son çeyreğinde olumlu seyreden dış talep şartlarının takviyesiyle ihracat gücünü korurken, iktisadi faaliyetin kuvvetli seyri yanında başta güç meblağları olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükselişe ve artan güç talebine bağlı olarak ithalat artmıştır. Fiyat tesirleri hariç bakıldığında ise dış ticaretteki gerçek dengelenme sürmüştür. Süreksiz dış ticaret dataları ocak ayında ithalatta güç kaynaklı artışın sürdüğüne işaret etmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarının 2022 yılında fazla vermesi öngörülmektedir. Cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğiliminin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı amacı için değer arz etmektedir. Heyet bu maksada ulaşmak için uzun vadeli Türk lirası yatırım kredilerinin kıymetli bir rol oynayacağını değerlendirmektedir” denildi.
PARA SİYASETİ
Para siyasetiyle alakalı olarak ise “Para siyaseti duruşu enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir.
Konsey sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile bir arada enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Şura siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu vakitte fiyat istikrarının sürdürülebilir bir yerde bir daha şekillenmesi maksadıyla TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülmektedir. Bu süreçte siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişmeninin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
Konsey para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
Bu çerçevede Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üstündeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üstündeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat mamüllerine yönelik gelişmelerin zıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üstündeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.
TCMB fiyat istikrarı temel emeli doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun taban oluşacaktır.
Heyet fiyat istikrarının sağlanması için, kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir. Konsey kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir”
KAYNAK: İHA
Okumaya devam et...