Türkiye, petrole dayalı eserlerde son senelerda dünyadaki yerini süratle üste taşıyor. TÜPRAŞ ve Socar üzere şirketler bugün ihracatta başı çekerken alt bölümlerde de Rusya’ya alternatif arayan ülkeler Türkiye’ye yönelmeye başladı. O denli ki fazla bir geçmişi olmamasına karşın madeni yağ bölümünde süratle başlayan yerlileşme kararı Türkiye hem üretim birebir vakitte ihracatta dünyada 16. sıraya yükseldi. Petrol eserleri ve madeni yağ bölümünde 2014 yılında yalnızca 14 yerli firmanın olduğunu anlatan Madeni Yağ ve Petrol Eserleri Sanayicileri Derneği (MAPESAD) Lideri Tayfun Koçak “Şu anda 130 firmanın büyük çoğunluğu yerli” dedi.
Akşam Gazetesi, Koçak’la petrol eserleri ve madeni yağ bölümünü konuştu.
■ Öncelikle derneğinizden özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
2004 yılında kurulduk. EPDK’nın kurulmasıyla birlikte etraf ve ÖTV mevzuatı üzere dalımızı ilgilendiren konularda muhtaçlık doğdu. 18 üyeyle kurulduk. Şu anda 26 üyemiz var. Bu alanda üretim yapan firmaların EPDK’dan lisans alma zaruriliği var. Lisanslı 130 lisanslı üretici var.
■ Sizin dalda yerli-yabancı dağılımı nasıl?
Yerli firmaların sayısı 2000’li senelerdan daha sonra arttı. O senelerda yerli üretici firma sayısı 15 civarındayken bu sayı süratle arttı. Şu anda 130 firma var bunların 100’ü aşkını yerli. Yerli üreticiler dünyada üretilen biroldukca madeni yağı üretme kapasitesine sahipler. beraberinde 150’den çok ülkeye ihracat yapıyoruz.
■ Anlaşılan bu bölümde de yerlileşme son senelerda arttı…
Savunma sanayiindeki yerlileşme kapsamında biz de üzerimize düşeni yapıyoruz. İnsansız hava araçları, helikopter yağları, yeni üretilen silahların yağlarıyla ilgili tamamlanmış projelerimiz var. Lakin bununla birlikte devam eden projeler de bulunuyor. Yurtarasında bu yağları üretmek suretiyle cari istikrar üzerinde de olumlu bir tesir yapıyoruz.
■ Madeni yağda Türkiye’nin dünyadaki yeri nasıl?
Hem üretim tıpkı vakitte ihracatta birinci 20’nin ortasındayız. 16. sıradayız. Madeni yağ dalında dünyada bir marka olmaya başladık. Milletlerarası firmalara fason üretim yapan birfazlaca firmamız var. Artık uçak yağını üretebilecek madeni yağ tesislerimiz var. Yani bizler madeni yağ konusunda ne Avrupa’nın, ne de Amerika’nın gerisindeyiz. Şu anda uygun bir pozisyonda olduğumuzu söyleyebilirim.
■ Geçtiğimiz yıl ne kadarlık bir ihracat artışı yakaladınız?
Bulunduğumuz bölüm mineral yakıtlar, madeni yağlar ve eserleri ihracatı 2021 yılında 5.5 milyar dolar ihracat yaptı. Kasım sonunda bu sayı 8.5 milyar dolara çıktı. 2022’yi 9 milyar dolar ihracatla kapatırız. Bu yıl ise 12 milyar dolar hedefliyoruz. Kilogram ihracatımız ise 2 milyar dolar yaklaştı. Bu da dal açısından sevindirici bir durum. Dünya kimya kesiminin büyüklüğü 3.25 trilyon dalar. Bunun 463 milyar dolarlık kısmı madeni yağ. Türkiye madeni yağ dalında ise son beş yıllık büyüme yaklaşık yüzde 188. Madeni yağda, kimya ihracatının üzerinde bir büyüme yakaladık. Kimyadaki büyüme yüzde 71.
■ Kullanılan motor yağları yahut başka madeni yağlar bir süre daha sonra atık haline geliyor. Bu bahiste nasıl bir müddetç izleniyor.
Madeni yağda oluşan atıkların toplanmasıyla ilgili Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın mevzuatı var. Bu mevzuat gereği atık geri dönüşüm firmaları kuruldu. Bu firmalar da lisans almak zorunda. Bu alandaki firmaların sayısı da rafineri kalitesi de arttı. Şu an atık yağ işi yapan 22 firma var. Ancak Türkiye’de hala atık yağlardan üretilmiş yağlara karşı bir ön yargı var. Tüketici kalitesizmiş üzere görüyor. halbuki kalitesinde sorun yok. Avrupa ve Amerika’da bu çeşit yağların üzerine ‘atık yağlardan üretilmiştir’ ibaresi temalıyor ve büyük ilgi görüyor. esasen bizim atık yağ ya da geri dönüşüm yağ kullanmasıyla ilgili yasal bir zorunluluğumuz var. Satışı yaptığımız madeni yağda şu anda yüzde 8’i kadar kullanmak zorundayız.
■ Nitelikli eleman düşüncesi biroldukça kesimde var. Sizde durum nasıl?
Bizde de bilhassa gelişmiş bölgelerdeki üretici firmalar gerek nitelikli eleman, gerekse imalatta çalışacak emekçi bulmakta zorluk çekiyor. Bununla ilgili orta eleman yetiştirmek üzere meslek liselerinde ıslahat yapılması fazlaca değerli. Meslek liseliye üniversiteye girerken kendi koluna ek puan verilmeli.
■ Kesimin yatırım iştahı nasıl?
Sektörün yatırım iştahı epey fazla. Lakin inşaat maliyetleri epey arttı. Devletin başlatmış olduğu yatırım kredileri var lakin vade 2 yıl ödemesiz 10 yıla çıkarılırsa fazlaca daha fazla firmanın yatırım yapacağını biliyoruz. Uzun vadeli kredi imkanları tanınmalı ki yatırımcı makine ve teçhizat alabilsin.
KAMU VE ÖZEL BÖLÜM ORTAK YATIRIM YAPMALI
■ Petrol eserleri dalında ne üzere problemler var?
Hammadde meblağları evvelki yıl başında 1700 dolar iken 1000 dolara kadar düştü. Bu sevindirici. Lakin katkı unsurlarının büyük kısmı hâlâ yurtharicinden geliyor. Bunların Türkiye’de üretilmesi için özel kesim ve devlet işbirliği yapmalı. Zira büyük yatırımlar gerektiriyor. Ayrıyeten uçak yağı yapmak istedik lakin bu üretilen yağların kullanılabilmesi için Boeing üzere uçak üreticilerinden sertifi ka almak gerekiyor. Lakin önemli yük getirdiği için kademe kaydedemedik. Bu süreci de devletin sayesinde aşabiliriz.
AMBARGO daha sonraSI TÜRKİYE’YE YÖNELDİLER
■ Dal olarak yüklü ihracatınız nereye?
Ortadoğu, Türki cumhuriyetler ve Afrika ülkeleri. Fakat maksadımıza Güney Amerika ve Uzakdoğu pazarını da koyduk. Oralardan da talepler gelmeye başladı. Rusya’ya uygulanan ambargodan dolayı Rusya’nın ihracat yaptığı ülkeler alternatif arayışına girdi. Bu ülkeler içinde Türkiye de var. Ayrıyeten Rusya’ya da bu vakitte ihracatımız artıyor.
YERLİDEN ALINAN KATKI HİSSESİ YABANCIYA YOK
■ Poşetteki üzere bu eserlerde de katkı hissesi var mı?
Aynen devlet geri kazanım katkı hissesi alıyor. Her sattığımız eserin kilogramında 1.5 lira katkı hissesi veriyoruz. Ayrıyeten Türkiye’de madeni yağ üretimi yapan üreticiler EPDK’ya yaptıkları satıştan dolayı da bir iştirak hissesi ödüyor. beraberinde üretilen madeni yağlara TSE alma mecburiliği var. Lakin bu yerli üretici için bir yük oluşturuyor. halbuki ithal edilen madeni yağlarda EPDK’ya katkı hissesi ödemesi ve TSE alma mecburiliği yok.
■ Bu haksız rekabet oluşturmaz mı?
Aynen, haksız rekabet oluşturuyor. İhracatta biz 5 cent’in pazarlığını yaparken yerli-yabancı ayrımı yapılması bizleri üzüyor. İthal eserlere de bu cins yükümlülükler getirilsin. Birfazlaca ülke gümrük vergileri vs. ile yerli üreticisini koruyor.
Okumaya devam et...
Akşam Gazetesi, Koçak’la petrol eserleri ve madeni yağ bölümünü konuştu.
■ Öncelikle derneğinizden özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
2004 yılında kurulduk. EPDK’nın kurulmasıyla birlikte etraf ve ÖTV mevzuatı üzere dalımızı ilgilendiren konularda muhtaçlık doğdu. 18 üyeyle kurulduk. Şu anda 26 üyemiz var. Bu alanda üretim yapan firmaların EPDK’dan lisans alma zaruriliği var. Lisanslı 130 lisanslı üretici var.
■ Sizin dalda yerli-yabancı dağılımı nasıl?
Yerli firmaların sayısı 2000’li senelerdan daha sonra arttı. O senelerda yerli üretici firma sayısı 15 civarındayken bu sayı süratle arttı. Şu anda 130 firma var bunların 100’ü aşkını yerli. Yerli üreticiler dünyada üretilen biroldukca madeni yağı üretme kapasitesine sahipler. beraberinde 150’den çok ülkeye ihracat yapıyoruz.
■ Anlaşılan bu bölümde de yerlileşme son senelerda arttı…
Savunma sanayiindeki yerlileşme kapsamında biz de üzerimize düşeni yapıyoruz. İnsansız hava araçları, helikopter yağları, yeni üretilen silahların yağlarıyla ilgili tamamlanmış projelerimiz var. Lakin bununla birlikte devam eden projeler de bulunuyor. Yurtarasında bu yağları üretmek suretiyle cari istikrar üzerinde de olumlu bir tesir yapıyoruz.
■ Madeni yağda Türkiye’nin dünyadaki yeri nasıl?
Hem üretim tıpkı vakitte ihracatta birinci 20’nin ortasındayız. 16. sıradayız. Madeni yağ dalında dünyada bir marka olmaya başladık. Milletlerarası firmalara fason üretim yapan birfazlaca firmamız var. Artık uçak yağını üretebilecek madeni yağ tesislerimiz var. Yani bizler madeni yağ konusunda ne Avrupa’nın, ne de Amerika’nın gerisindeyiz. Şu anda uygun bir pozisyonda olduğumuzu söyleyebilirim.
■ Geçtiğimiz yıl ne kadarlık bir ihracat artışı yakaladınız?
Bulunduğumuz bölüm mineral yakıtlar, madeni yağlar ve eserleri ihracatı 2021 yılında 5.5 milyar dolar ihracat yaptı. Kasım sonunda bu sayı 8.5 milyar dolara çıktı. 2022’yi 9 milyar dolar ihracatla kapatırız. Bu yıl ise 12 milyar dolar hedefliyoruz. Kilogram ihracatımız ise 2 milyar dolar yaklaştı. Bu da dal açısından sevindirici bir durum. Dünya kimya kesiminin büyüklüğü 3.25 trilyon dalar. Bunun 463 milyar dolarlık kısmı madeni yağ. Türkiye madeni yağ dalında ise son beş yıllık büyüme yaklaşık yüzde 188. Madeni yağda, kimya ihracatının üzerinde bir büyüme yakaladık. Kimyadaki büyüme yüzde 71.
■ Kullanılan motor yağları yahut başka madeni yağlar bir süre daha sonra atık haline geliyor. Bu bahiste nasıl bir müddetç izleniyor.
Madeni yağda oluşan atıkların toplanmasıyla ilgili Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın mevzuatı var. Bu mevzuat gereği atık geri dönüşüm firmaları kuruldu. Bu firmalar da lisans almak zorunda. Bu alandaki firmaların sayısı da rafineri kalitesi de arttı. Şu an atık yağ işi yapan 22 firma var. Ancak Türkiye’de hala atık yağlardan üretilmiş yağlara karşı bir ön yargı var. Tüketici kalitesizmiş üzere görüyor. halbuki kalitesinde sorun yok. Avrupa ve Amerika’da bu çeşit yağların üzerine ‘atık yağlardan üretilmiştir’ ibaresi temalıyor ve büyük ilgi görüyor. esasen bizim atık yağ ya da geri dönüşüm yağ kullanmasıyla ilgili yasal bir zorunluluğumuz var. Satışı yaptığımız madeni yağda şu anda yüzde 8’i kadar kullanmak zorundayız.
■ Nitelikli eleman düşüncesi biroldukça kesimde var. Sizde durum nasıl?
Bizde de bilhassa gelişmiş bölgelerdeki üretici firmalar gerek nitelikli eleman, gerekse imalatta çalışacak emekçi bulmakta zorluk çekiyor. Bununla ilgili orta eleman yetiştirmek üzere meslek liselerinde ıslahat yapılması fazlaca değerli. Meslek liseliye üniversiteye girerken kendi koluna ek puan verilmeli.
■ Kesimin yatırım iştahı nasıl?
Sektörün yatırım iştahı epey fazla. Lakin inşaat maliyetleri epey arttı. Devletin başlatmış olduğu yatırım kredileri var lakin vade 2 yıl ödemesiz 10 yıla çıkarılırsa fazlaca daha fazla firmanın yatırım yapacağını biliyoruz. Uzun vadeli kredi imkanları tanınmalı ki yatırımcı makine ve teçhizat alabilsin.
KAMU VE ÖZEL BÖLÜM ORTAK YATIRIM YAPMALI
■ Petrol eserleri dalında ne üzere problemler var?
Hammadde meblağları evvelki yıl başında 1700 dolar iken 1000 dolara kadar düştü. Bu sevindirici. Lakin katkı unsurlarının büyük kısmı hâlâ yurtharicinden geliyor. Bunların Türkiye’de üretilmesi için özel kesim ve devlet işbirliği yapmalı. Zira büyük yatırımlar gerektiriyor. Ayrıyeten uçak yağı yapmak istedik lakin bu üretilen yağların kullanılabilmesi için Boeing üzere uçak üreticilerinden sertifi ka almak gerekiyor. Lakin önemli yük getirdiği için kademe kaydedemedik. Bu süreci de devletin sayesinde aşabiliriz.
AMBARGO daha sonraSI TÜRKİYE’YE YÖNELDİLER
■ Dal olarak yüklü ihracatınız nereye?
Ortadoğu, Türki cumhuriyetler ve Afrika ülkeleri. Fakat maksadımıza Güney Amerika ve Uzakdoğu pazarını da koyduk. Oralardan da talepler gelmeye başladı. Rusya’ya uygulanan ambargodan dolayı Rusya’nın ihracat yaptığı ülkeler alternatif arayışına girdi. Bu ülkeler içinde Türkiye de var. Ayrıyeten Rusya’ya da bu vakitte ihracatımız artıyor.
YERLİDEN ALINAN KATKI HİSSESİ YABANCIYA YOK
■ Poşetteki üzere bu eserlerde de katkı hissesi var mı?
Aynen devlet geri kazanım katkı hissesi alıyor. Her sattığımız eserin kilogramında 1.5 lira katkı hissesi veriyoruz. Ayrıyeten Türkiye’de madeni yağ üretimi yapan üreticiler EPDK’ya yaptıkları satıştan dolayı da bir iştirak hissesi ödüyor. beraberinde üretilen madeni yağlara TSE alma mecburiliği var. Lakin bu yerli üretici için bir yük oluşturuyor. halbuki ithal edilen madeni yağlarda EPDK’ya katkı hissesi ödemesi ve TSE alma mecburiliği yok.
■ Bu haksız rekabet oluşturmaz mı?
Aynen, haksız rekabet oluşturuyor. İhracatta biz 5 cent’in pazarlığını yaparken yerli-yabancı ayrımı yapılması bizleri üzüyor. İthal eserlere de bu cins yükümlülükler getirilsin. Birfazlaca ülke gümrük vergileri vs. ile yerli üreticisini koruyor.
Okumaya devam et...