Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, katıldığı bir televizyon programında Türk Lirası’nın (TL) kıymet kaybetmesiyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. TL’deki paha kaybının ekonomik olarak ‘olumlu’ olduğu bildirisini verdi. Nebati, TL’nin bedel kazanmasının ithalatı ve işsizliği artıracağını belirterek şu sözleri kullandı: “Türk Lirası ne kadar fazlaca bedelli olursa, siz yurt dışına o kadar epey ithalatta bulunursunuz. Türkiye’de üretim yapmanıza gereksinim kalmaz, zira paranız epeyce bedelli, getirir satarsınız.”
Bakan Nebati’nin bilakis TÜİK’in sayılarına bakıldığında ithalatta azalış yerine artış görülüyor. Nebati’nin kelamını ettiği 2017 yılında 1 dolar 3,8 TL idi. Kelam konusu yıl, 157 milyar dolarlık ihracata karşılık 233,7 milyar dolar ithalat yapıldı. 2023 Ocak ayı itibariyle ise 1 dolar 18,81 TL oldu. 2022 yılında ise ihracat 254,2 milyar dolara, ithalat da 364,3 milyar dolara yükseldi. 5 yılda ihracat 91 milyar dolar, ithalat da 131 milyar dolar arttı.
Verilere nazaran, Nebati’nin söylemiş olduği üzere TL bedel kaybettikçe ithalat azalmıyor. Nebati’nin kelam konusu açıklamalarını akademisyen Oğuz Demir ve ekonomist Güldem Atabay yorumladı.
Akademisyen Oğuz Demir
‘KATMA BEDELİ DÜŞÜK, EMEK AĞIR ALANLARDA İHRACAT ARTIYOR’
Oğuz Demir’e birinci sorumuz, sayılar ortadayken Nebati’nin hangi datalara dayanarak bu biçimde bir kıymetlendirme yaptığı oluyor. Demir “Bakan Nebati, kitabi bilginin ardına sığınıyor. Diyor ki ‘TL bedelsiz olursa ihracat fazlaca olur.’ Bu bilgi, dünya iktisadında kaidelere bağlı olarak değişiyor. Türkiye üzere üretimde bu kadar dışa bağımlı hale getirdiğiniz bir ülkede, ihracat yapmak için de ithalat yapmak zorunda kalıyorsunuz.
Türkiye bunu uzun yıllar tartıştı; TL’nin bedeli üzerinden sürdürülecek bir rekabet gücü sürdürülebilir değil. ‘TL’yi bedelsiz hale getirelim, ihracatımız patlasın’ kanısı var da hangi tip eserlerde ihracat ‘patlıyor’ ona bakmak lazım. Daha epey katma pahası düşük, emek ağır sanayilerde ihracat artıyor. Asıl sıkıntı, Türkiye’nin dünyaya katma kıymeti yüksek mal satabilmesidir” diyor.
‘BU FAKİRLEŞTİREN BİR İHRACAT’
Türkiye’de 2022 yılı enflasyonu TÜİK’e göre yüzde 64,2, ENAG’a bakılırsa yüzde 137,5.
TL, dolar karşısında paha kaybederek 19 TL bandını zorlamaya başladı. 2022 yılı ithalatı da bundan evvelki yıla göre yüzde 34 artış kaydetti. Bu kalemlerdeki artışa karşın TL’deki kıymet kaybı, Nebati’nin söz ettiği üzere ihracat, ithalat, işsizlik, sanayi üretimi üzere alanlarda nasıl bir tesir yapar?
Demir, TL’deki bedel kaybıyla artan ihracatın fakirleştiren bir ihracat olduğunu belirtiyor. Asıl maharetin, halkı yoksullaştırmadan zenginlik yaratmak olduğuna dikkat çekiyor. Bu noktada tam karşıtının yapıldığını söyleyen Demir şunları aktarıyor: “Halkı yoksullaştıralım, alım gücü düşsün, fiyatların dünyadaki pahası düşsün, mallarımız ucuzlasın ki dünyaya ucuz mal satalım’ mantığıyla kalkınamayız. Bu daha fazla fakirleştiren bir ihracat. Kaynakların dışa transferidir.”
‘GÜVEN ENDEKSİNDEKİ YÜKSELİŞ KONJOKTÜREL’
Demir’e, TÜİK tarafınca açıklanan tüketici inanç endeksini soruyoruz. Buna bakılırsa, tüketici itimat endeksi, 2022 Aralık’ta yüzde 75,6 iken 2023 Ocak’ta yüzde 79,1 olarak kayıtlara geçti. Demir, tüketicinin her vakit kendini bundan evvelki ay ile kıyasladığını lisana getiriyor: “bundan evvelki aya bakılırsa baktığınızda minimum fiyat artırımı geldi, yeni yıla girdik… Tüketici bundan evvelki aya göre daha kolay borçlanabileceğini ve harcayabileceğini düşünüyor. Lakin tüketicinin bu duygusu kalıcı olmuyor. Tüketici itimat endeksinin yükselişi büsbütün konjoktürel.”
Güldem Atabay
‘SANAYİ ÜRETİM YAPISINI DEĞİŞTİRMEDEN TL İLE OYNAYARAK BİR YERE VARAMIYORSUNUZ’
Ekonomist Güldem Atabay da bakanın ‘TL bedel kazanırsa ithalat artar’ halindeki açıklamasını eleştiriyor. Atabay bununla ilgili “TL kıymet kaybettiği vakit yurt içi alım düştüğü için talebin düşmesi gerekir. Talebin düşmesiyle ithal edilen eserlere talep azalır ve oranın düşmesi beklenir. İthalat artış oranı eksiye döner. Türkiye iktisadının bu biçimde bir yapısı var. Lakin olmadı bu biçimde bir şey. niye? Zira bir taraftan iktidar iç siyasetleriyle iç talebi köpürtüyor. TL’deki bedel kaybıyla ihracatı patlatmaya çalışıyorlar. Şayet siz yapısal ıslahat yapmazsanız ya da ülkedeki sanayi üretiminin yapısını değiştirmezseniz, rekabetçi eserlere alan açmazsanız, ihracatınız arttıkça orta malı ve hammadde ithal etmeniz gerekiyor. ötürüsıyla TL’deki bedel kaybından da bağımsız son izlenen siyaset bize ne öğretti? TL’ye paha kaybettirerek ihracatı patlatırsınız lakin ithalatınız da artar. Bu yapıyı değiştirmeden TL’nin kıymeti ile oynayarak bir yere varamıyorsunuz” diyor.
Atabay, tüm sayılara karşın Nureddin Nebati’nin değerlendirmesini, ‘nevi şahsına münhasır’ kişiliğine bağlıyor. Seçime gerçek gittiğimizi hatırlatan Atabay, bu niçinle yapılan tüm ekonomik atakların günü kurtarmaktan ibaret olduğunu, tüm risklerin seçim daha sonrasına havale edildiğini anlatıyor. Hükümetin ‘yeni iktisat modeli’ olarak lanse ettiği sistemin, 2022 Mart ayı ile birlikte çalışmayacağının aşikâr olduğunu tabir eden Atabay, “TL’ye bedel kaybettirilip ihracatı artırma planı uygulanmak istendi. İhracat artışıyla dolar bolluğu olacağı ve TL’nin bir daha paha kazanacağı ve enflasyonun da düşeceği düşünüldü. bu biçimde bir mantık yok. bu türlü olmayacağı belliydi” diyor.
‘DÜNYADA BU TÜRLÜ BİR MODEL YOK’
Atabay, ‘Türkiye’nin uyguladığı iktisat siyasetlerinin dünyada bir gibisi olup olmadığı’ sorusuna şu karşılığı veriyor: “bu biçimde bir model yok zira bu bir model değil. Günlük davranılıyor. İktisat nerede patlak veriyorsa oraya bir tedbir geliyor. Yeni iktisat modelinin kendi ortasında çalışmayacağı muhakkaktı fakat vakit ortasında bir model de kalmadı. Ortada bir model yok, hiç bir şey yok. Hatta bu biçimde bir model dünyada olmadığı üzere kendi yaratıcıları için bile yok” tabirlerini kullanıyor.
TÜİK, aylık ve yıllık olarak dış ticaret bilgilerini açıklıyor. Ticaret Bakanlığı da TÜİK bilgileri ile hazırladığı nizamlı bülten yayınlıyor.
Okumaya devam et...
Bakan Nebati’nin bilakis TÜİK’in sayılarına bakıldığında ithalatta azalış yerine artış görülüyor. Nebati’nin kelamını ettiği 2017 yılında 1 dolar 3,8 TL idi. Kelam konusu yıl, 157 milyar dolarlık ihracata karşılık 233,7 milyar dolar ithalat yapıldı. 2023 Ocak ayı itibariyle ise 1 dolar 18,81 TL oldu. 2022 yılında ise ihracat 254,2 milyar dolara, ithalat da 364,3 milyar dolara yükseldi. 5 yılda ihracat 91 milyar dolar, ithalat da 131 milyar dolar arttı.
Verilere nazaran, Nebati’nin söylemiş olduği üzere TL bedel kaybettikçe ithalat azalmıyor. Nebati’nin kelam konusu açıklamalarını akademisyen Oğuz Demir ve ekonomist Güldem Atabay yorumladı.
Akademisyen Oğuz Demir
‘KATMA BEDELİ DÜŞÜK, EMEK AĞIR ALANLARDA İHRACAT ARTIYOR’
Oğuz Demir’e birinci sorumuz, sayılar ortadayken Nebati’nin hangi datalara dayanarak bu biçimde bir kıymetlendirme yaptığı oluyor. Demir “Bakan Nebati, kitabi bilginin ardına sığınıyor. Diyor ki ‘TL bedelsiz olursa ihracat fazlaca olur.’ Bu bilgi, dünya iktisadında kaidelere bağlı olarak değişiyor. Türkiye üzere üretimde bu kadar dışa bağımlı hale getirdiğiniz bir ülkede, ihracat yapmak için de ithalat yapmak zorunda kalıyorsunuz.
Türkiye bunu uzun yıllar tartıştı; TL’nin bedeli üzerinden sürdürülecek bir rekabet gücü sürdürülebilir değil. ‘TL’yi bedelsiz hale getirelim, ihracatımız patlasın’ kanısı var da hangi tip eserlerde ihracat ‘patlıyor’ ona bakmak lazım. Daha epey katma pahası düşük, emek ağır sanayilerde ihracat artıyor. Asıl sıkıntı, Türkiye’nin dünyaya katma kıymeti yüksek mal satabilmesidir” diyor.
‘BU FAKİRLEŞTİREN BİR İHRACAT’
Türkiye’de 2022 yılı enflasyonu TÜİK’e göre yüzde 64,2, ENAG’a bakılırsa yüzde 137,5.
TL, dolar karşısında paha kaybederek 19 TL bandını zorlamaya başladı. 2022 yılı ithalatı da bundan evvelki yıla göre yüzde 34 artış kaydetti. Bu kalemlerdeki artışa karşın TL’deki kıymet kaybı, Nebati’nin söz ettiği üzere ihracat, ithalat, işsizlik, sanayi üretimi üzere alanlarda nasıl bir tesir yapar?
Demir, TL’deki bedel kaybıyla artan ihracatın fakirleştiren bir ihracat olduğunu belirtiyor. Asıl maharetin, halkı yoksullaştırmadan zenginlik yaratmak olduğuna dikkat çekiyor. Bu noktada tam karşıtının yapıldığını söyleyen Demir şunları aktarıyor: “Halkı yoksullaştıralım, alım gücü düşsün, fiyatların dünyadaki pahası düşsün, mallarımız ucuzlasın ki dünyaya ucuz mal satalım’ mantığıyla kalkınamayız. Bu daha fazla fakirleştiren bir ihracat. Kaynakların dışa transferidir.”
‘GÜVEN ENDEKSİNDEKİ YÜKSELİŞ KONJOKTÜREL’
Demir’e, TÜİK tarafınca açıklanan tüketici inanç endeksini soruyoruz. Buna bakılırsa, tüketici itimat endeksi, 2022 Aralık’ta yüzde 75,6 iken 2023 Ocak’ta yüzde 79,1 olarak kayıtlara geçti. Demir, tüketicinin her vakit kendini bundan evvelki ay ile kıyasladığını lisana getiriyor: “bundan evvelki aya bakılırsa baktığınızda minimum fiyat artırımı geldi, yeni yıla girdik… Tüketici bundan evvelki aya göre daha kolay borçlanabileceğini ve harcayabileceğini düşünüyor. Lakin tüketicinin bu duygusu kalıcı olmuyor. Tüketici itimat endeksinin yükselişi büsbütün konjoktürel.”
Güldem Atabay
‘SANAYİ ÜRETİM YAPISINI DEĞİŞTİRMEDEN TL İLE OYNAYARAK BİR YERE VARAMIYORSUNUZ’
Ekonomist Güldem Atabay da bakanın ‘TL bedel kazanırsa ithalat artar’ halindeki açıklamasını eleştiriyor. Atabay bununla ilgili “TL kıymet kaybettiği vakit yurt içi alım düştüğü için talebin düşmesi gerekir. Talebin düşmesiyle ithal edilen eserlere talep azalır ve oranın düşmesi beklenir. İthalat artış oranı eksiye döner. Türkiye iktisadının bu biçimde bir yapısı var. Lakin olmadı bu biçimde bir şey. niye? Zira bir taraftan iktidar iç siyasetleriyle iç talebi köpürtüyor. TL’deki bedel kaybıyla ihracatı patlatmaya çalışıyorlar. Şayet siz yapısal ıslahat yapmazsanız ya da ülkedeki sanayi üretiminin yapısını değiştirmezseniz, rekabetçi eserlere alan açmazsanız, ihracatınız arttıkça orta malı ve hammadde ithal etmeniz gerekiyor. ötürüsıyla TL’deki bedel kaybından da bağımsız son izlenen siyaset bize ne öğretti? TL’ye paha kaybettirerek ihracatı patlatırsınız lakin ithalatınız da artar. Bu yapıyı değiştirmeden TL’nin kıymeti ile oynayarak bir yere varamıyorsunuz” diyor.
Atabay, tüm sayılara karşın Nureddin Nebati’nin değerlendirmesini, ‘nevi şahsına münhasır’ kişiliğine bağlıyor. Seçime gerçek gittiğimizi hatırlatan Atabay, bu niçinle yapılan tüm ekonomik atakların günü kurtarmaktan ibaret olduğunu, tüm risklerin seçim daha sonrasına havale edildiğini anlatıyor. Hükümetin ‘yeni iktisat modeli’ olarak lanse ettiği sistemin, 2022 Mart ayı ile birlikte çalışmayacağının aşikâr olduğunu tabir eden Atabay, “TL’ye bedel kaybettirilip ihracatı artırma planı uygulanmak istendi. İhracat artışıyla dolar bolluğu olacağı ve TL’nin bir daha paha kazanacağı ve enflasyonun da düşeceği düşünüldü. bu biçimde bir mantık yok. bu türlü olmayacağı belliydi” diyor.
‘DÜNYADA BU TÜRLÜ BİR MODEL YOK’
Atabay, ‘Türkiye’nin uyguladığı iktisat siyasetlerinin dünyada bir gibisi olup olmadığı’ sorusuna şu karşılığı veriyor: “bu biçimde bir model yok zira bu bir model değil. Günlük davranılıyor. İktisat nerede patlak veriyorsa oraya bir tedbir geliyor. Yeni iktisat modelinin kendi ortasında çalışmayacağı muhakkaktı fakat vakit ortasında bir model de kalmadı. Ortada bir model yok, hiç bir şey yok. Hatta bu biçimde bir model dünyada olmadığı üzere kendi yaratıcıları için bile yok” tabirlerini kullanıyor.
TÜİK, aylık ve yıllık olarak dış ticaret bilgilerini açıklıyor. Ticaret Bakanlığı da TÜİK bilgileri ile hazırladığı nizamlı bülten yayınlıyor.
Okumaya devam et...