Haber7/ Fuat Öner
Avrupa başta olmak üzere biroldukça ülkeyi kederinden sarsan güç krizi; güç bağımsızlığını ve arz güvenliğinin ehemmiyetini bir sefer daha gözler önüne serdi.
Türkiye ise yıllar evvel muhtemel krizlerin önüne almak için başlatmış olduğu Ulusal Güç ve Maden Siyaseti ile arz güvenliği ve yerlileştirmeye odaklandı.
Arz güvenliği noktasında yalnızca Türkiye için değil global manada da kıymetli adımlar atılırken, başka bir yandan ülkenin bâtın kalmış güç kaynakları bir bir gün yüzüne çıkarılmaya başlandı.
Tüm bunların yanında, global iklim krizi güçte değerli bir değişimi ‘zorun’ kıldı. 2015 yılında imzalanan Paris İklim Muahedesi ile ülkeler karbon emisyonlarını azaltmak için yenilenebilir ve pak güç kaynaklarını kullanmasını da artırmak zorunda. Türkiye’de bu noktada kendisine ‘2053’te net sıfır emisyon’ amacı koymuş durumda.
Bu perspektiften bakıldığında; yakın gelecekte yenilenebilir güç kaynakları hem ülkeler tıpkı vakitte dünya için daha fazla değerli bir hal almış durumda. Türkiye’nin ise 2022 yılı Kasım ayı sonu prestijiyle gücünün %30,5’i hidrolik güç, %24,4’ü doğal gaz, %21,1’i kömür, %11,0’ı rüzgâr, %9’u güneş, %1,6’sını ise jeotermalden üretmekte.
Yenilenebilir güçte bilhassa de güneş gücünde Avrupa’ya kıyasla iki kat avantajlı pozisyonda olan Türkiye için hem tarım topraklarını koruyacak hem süratli birebir vakitte düşük maliyetli bir tahlil ön plana çıkıyor; YÜZER GÜNEŞ GÜCÜ SANTRALİ
Haber7 olarak adım adım global güç merkezi pozisyonuna yükselen Türkiye’yi, yenilenebilir güçte de birinci sıralara taşıyacak Yüzer GES projelerini Cumhurbaşkanlığı Mahallî İdare Siyasetleri Şurası Üyesi ve Devlet Su İşleri eski Genel Müdürü Prof. Dr. Lütfi Akça ile konuştuk.
“DOĞAYI KORUYARAK GÜÇ ÜRETMEK ZORUNDAYIZ”
Su, toprak ve havanın korunarak enerji
üretilmesinin dünya için artık hayati bir kıymet arz ettiğini söyleyen Prof. Dr. Akça, “Canlı hayatının temeli olarak dört tane öge söylenir… Su, toprak, hava ve ateş… Enerjiyi farklı cevher ve sistemlerle üreterek hayata geçirmek mümkün lakin su, hava ve toprağın yerine ikamesi yok. Bu üç hayati ögenin korunması ve sürdürülebilir olması kaide.
“SERA GAZI SALINIMININ YÜZDE 80’İ GÜÇ ÜRETİMİNDEN”
ötürüsıyla hususumuz güç lakin güç üretiminin ömrün öbür ögeleriyle etkileşimini gözden kaçırmak mümkün değil. Bunların başında iklim değişikliği geliyor. İklim değişikliği artık son on yıldır tesirleri giderek artan, insanların günlük ömrünü etkileyen bir hadise haline geldi. O denli ki bu bahis artık krize gerçek gidiyor. Sera gazı dediğimiz, atmosferin global ısınmaya yol açan kompozisyon değişikliğinin temelinde, yüzde 70-80 oranında güç üretimi ve enerji kullanması olduğunu görüyoruz. Bu da gücün karbon emisyonları olmayan, pak güç dediğimiz çeşitlerine giderek daha fazla gereksinim ortaya çıkardı.” dedi.
Geleneksel güç üretim hallerinin çevresel tesirlerinin epeyce fazla olduğunu ve artık atmosfere salınan karbonun sıfırlanması gerektiğini vurulayan Akça “1992’de Rio Konferansı daha sonrasındaki Birleşmiş Milletler tarafınca oluşturulan Global İklim Değişikliği ile Gayret Mukavelesi var. Bu kontratta atmosferdeki karbon emisyonlarının artık ülkeler tarafınca azaltılmasını ve araştırmalar azaltılmanın da artık yetmediğini, net karbon emisyonu dediğimiz atmosfere verilen karbonun sıfırlanması gereksinimini ortaya koyuyor.
TÜRKİYE 2053 YILINA KADAR NET KARBON SALINIMINI SIRLAYACAK
Günümüzde yapılan araştırmalar ve gelecek projeksiyonları, global ısınmanın 1,5 dereceyi geçmemesi için 2050 yılı civarında bütün gelişmiş ülkelerin net karbon emisyonlarını sıfırlamasını gündeme getirdi ve ülkeler bu manada Paris Anlaşması’nı (2015) imzaladı.” derken Türkiye’nin de 2053 yılında net karbon emisyonunu sıfırlama sonucu aldığını hatırlattı.
Net karbon emisyonu, bir ülkenin ya da bir tertibin atmosfere bıraktığı net karbon dioksit (CO2) emisyonudur. Bu emisyonlar çoklukla endüstriyel faaliyetler, güç üretimi ve taşıma dallarından kaynaklanır. Net karbon emisyonu, bir ülkenin ya da bir tertibin karbon absorpsiyonu (mesela ormanlar ve öteki bitkiler tarafınca yapılan) dikkate alındığında hesaplanır.
HEDEF İÇİN şayet olmazsa OLMAZ YENİLENEBİLİR ENERJİ
Ülkelerin koydukları gayeye ulaşabilmesi için tek tahlilin, pak güç üretim metotlarının güç üretiminde hakim ögeye haline gelmesiyle olabileceğinin altını çizen Akça, “zaten pak gücün tarihi fazlaca yeni değil. Hidroelektrik 100 yıldır kullanılıyor. Şu anda ülkemizdeki 165 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik güç kapasitesi 110 milyar kilovatsaat, kullanılabilir biçimde. Öteki taraftan nükleer enerji de bir güçte de çalışmalar devam ediyor. Lakin riskleri de elbette mevcut.
Bunun yerine son senelerda farklı pak güç kaynakları keşfedildi. Rüzgar, güneş, jeotermal, biyoenerji… Ve bu sistemleri artık ülkelerin daha epeyce güç bileşenleri haline geldi. Bunlar içerisinde güneş gücü, en büyük potansiyeli olan kaynak.
12 DÖNEMÜMDEN 660 HANENİN 1 YILLIK ELEKTRİĞİ ÜRETİLEBİLİYOR
Güneş gücünden üretim için büyük alanlara gereksinim var. 1 MW için ortalama 12 dönüm alan gerekiyor. Buda 660 hanenin yıllık elektrik tüketimi demek. Fakat daha küçük ölçekte kendi gereksinimlerini karşılamak üzere, endüstriciler, konutlar ve köyler dahil bu sistemleri kurabiliyor. Orman Su İşleri Müsteşarlığı dönemimdeyken Birleşmiş Milletler projesi kapsamında başlatmış olduğumız bir uygulama ile dört köyümüzün çatılarına güneş panelleri kuruldu. Artık onlar ücretsiz elektrik gereksinimlerini karşılıyor. Bunlar da yaygınlaştırılıyor ve daha da yaygınlaşmalı” tabirlerini kullandı.
TOPRAĞA DOKUNMADAN GÜÇ ÜRETMEK ZORUNDAYIZ
Türkiye’nin 2035 yılı için 53 bin MW hedefini hatırlatan Akça, “Bu ölçüde gücün üretilmesi için 795 bin dönüm alan gerekiyor. Lakin karada aşikâr başlı sıkıntılar var; Tarım toprakları, meralar, engebeli alanlar ve ormanlar gibi… Tabi bir de bu alanlara iletim sınırı götürmek…
Bu noktada Yüzer GES’ler, son senelerda keşfedilmeye başlanan ve kullanması giderek artan ve avantajlı bir sistem olarak ön plana çıkıyor. En başta da dediğimiz üzere güç üretirken hava su ve toprağı korumak zorundayız. Global iklim değişikliğiyle, su kaynakları risk altında, artık bunu yaşayarak görüyoruz. Taşkınlar ve kuraklıklar… Nasıl bir sonbahar geçirdiğimizi biliyoruz… Yağmur hala yok… Ocak ayının ortasındayız kar yağmadı… Kayak alanlarında bile kayılabilecek kar yok. İnşallah korktuğumuz üzere olmaz ancak 2023 yılında bizi kurak bir yaz bekliyor.
GIDA İÇİN TARIM YERLERİNİN KORUNMASI GEREKİYOR
Öteki taraftan bu tesir besin üretimini de olumsuz etkiliyor. Dünyanın geleceği için muhakkak bir nüfusu besleyebilmeniz gerekiyor. Son devirde bunun nasıl bir krize dönüştüğüne şahit olduk. Dünya nüfusu süratle artıyor dünya bu nüfusu hangi toprakla besleyecek. ötürüsıyla bu toprak alanlarının korunarak gücün üretilmesi gerekliliğini ortaya çıkarıyor.” şeklinde konuştu.
Dünyadaki gelişmeleri ve Türkiye’deki gereksinim ve potansiyeli gördüklerinde Devlet Su İşleri olarak Yüzer GES’lerin önünü açma konusunda süratle çalışmalara başladıklarını ayrıntılı hazırlıklar yaptıklarını söyleyen Akça “En son üç hafta evvel yapılan Su İdaresi Uyum Kurulu’nda Yüzer GES’lerle ilgili sunum yapıldı. Güç Bakanlığı ve Tarım Orman Bakanlığı’ndan iştirakçiler vardı. Tarım ve Orman Bakanımız Sayın Prof. Dr. Vahit Kirişçi’nin de bulunduğu görüşmede Yüzer GES’lerin de artık önünün açılması gerektiği, hızlandırılması kanaati ortaya çıktı. Bununla ilgili potansiyel üretim, olumsuz tesirler ve teknik gereksinimler üzere fazlaca istikametli araştırmalar yapılıyor.
EN AVANTAJLI YER HİDROELEKTRİK BARAJLARI
Yüzer GES’ler öncelikli olarak halihazırda iletim çizgisine sahip hidroelektrik barajlarına kurulabilir ve bu biçimdelikle maliyet avantajı sağlanabilir. Öbür bir taraftan bilhassa ziraî sulamada kullanan göletleri de kullanılabilir. Burada çiftçilerimizin de istifade edeceği bir maliyeti düşük bir güç ortaya çıkar… Yap-İşlet-Devret gibisi teknikler, devlet dayanağıyla, kredilerle gerekse de Tarım ve Orman Bakanlığı’mızın verdiği hibelerle bunlar destekleniyor.
SİSTEM KENDİ KENDİNİ DENGELİYOR
Yüzer GES’lerin verimlilik avantajlarına da değinen Akça, karada kurulan GES’lerde güç ve maliyet sarfiyatına niye olan soğutma gereksiniminin Yüzer GES’lerde ortadan kaldığını belirtirken bunun kararı olarak suyun ekstra ısınmasının da bir dezavantaj oluşturduğu belirterek “Su sıcaklığına tesiri olması buharlaşmayı artırması açısından bir dezavantaj ortaya çıkarıyor. Global iklim değişikliğinin su sıcaklıklarını artırmasının, su ekosistemindeki değişikliklerin öngörülemez biçimde denetimden çıkmasına ve çok yosunlaşma üzere aksiliklere niye oluyor.. İki yıl evvel Marmara Denizi’nde yaşadığımız müsilaj üzere… Fakat öteki taraftan, su yüzeyi paneller tarafınca gölgelendiği için de bu gölgelenen alanların ısınmaması buharlaşma noktasında da bir avantaj sağlıyor. özetlemek gerekirsesı dengeleniyor.” dedi.
EN KRİTİK SORU: SU YÜZEYİNİN NE KADARI KAPATILMALI?
Yüzer GES’lerle ilgili en kıymetli sorunun ‘su yüzeyinin ne kadarının kapatılacağı’ olduğunu söyleyen Akça, kelamlarını şu biçimde sürdürdü;
Bunun uygun araştırılması lazım şu an için tek bir karşılığı yok. Zira, bu heyetim yapılacak yerin derinliği, meteorolojik koşulları, su ekosistemi ve derinliği üzere biroldukca etkene nazaran değişiyor
Örneğin, göller biyolojik çeşitliliği ve su eserleri üretim potansiyelini yüksek olarak alanlardır. Buralarda ekolojik etkileşim, sıcaklık sebebiyle biyokimyasal tepkinin suratlarının değişmesinden ortaya çıkanlar olabildiği üzere iki tane değerli faktör daha var. Güneş ışığının su gövdesine nüfus etmesi fotosentezi ortaya çıkarır. Bu da su yosunu üretir ki bu da balıkların besinidir. Şayet fotosentez engellenirse bu sefer balıklar açısından bir besin açığı ortaya çıkaracaktır. Öbür taraftan su yüzeylerinin paneller tarafınca kapatılması su kütlesine havadan transfer edilecek oksijen ölçüsünde da bir açık ortaya çıkarabilir.
“DÜŞÜK MALİYETLE 3-5 AYDA KURABİLİRSİNİZ”
Yüzer GES’lerin maliyet avantajı olduğu kadar suram avantajı da bir o kadar fazla. Yüzer GES’lerin heyetimi çok süratli. Örneğin; Bir 500-1000 MW’lık üretim yapacak bir barajı ortalama 5 ila 10 senede bitirebiliyoruz. Ama 1000 MW’lık bir Yüzer GES tarlasını 3-5 ayda kurmanız mümkün.
TÜRKİYE’Yİ 2053 MAKSADINA ULAŞTIRIR
Enerji tablomuzda şöyleki bir durum var; Türkiye’nin şu anda sahip olduğu hidroelektrik potansiyeli ile Yüzer GES potansiyelini karşılaştırdığımız vakit epey manalı bir fark ortaya çıkıyor. Ülke olarak hidroelektrik potansiyelimiz 44 bin MW iken Yüzer GES’lerle 80 bin MW üretim sağlayabiliriz. Bununla hem güç açığını birebir vakitte pak güç üretimini pek süratli bir biçimde yapabiliriz. aslına bakarsan bizim diğer türlü de 2053 için koyduğumuz net karbon emisyon maksadımıza ulaşmamız sıkıntı.
Avrupa ülkeleri “Yeşil Mutabakat” kapsamında karbon salımı yüksek olan mamüllerin ithalatına yeni vergilendirme düzenlemeleri getiriyor. bu biçimdelikle Pak güç daha da kıymetli bir hal alacak. Bu düzenlemelerde aslında bize yol haritasını gösteriyor.
ÇİN YÜZER GES’LER İÇİN ÇOKTAN HAREKETE GEÇTİ
Bu yüzden de dünyada bu hususta önemli bir hareketlenme var. 2022 yılı itibariyle toplam üretim dünyada 5000 MW iken 2025 yılı gayesi 13 bin MW. Başta Çin 700 MW ile birinci sırada, Japonya 120 MW ile ikinci ve Tayvan 70 MW ile üretimde üçüncü sırada. Dünya çabucak hemen işin başında, üretim sayıları şu anda hayli düşük. Fakat fazlaca önemli yatırım planlamaları duyuyoruz. Bilhassa Çin’in öbür ülkelerde yatırım imkanları aradığını duyuyoruz. Bu işin geleceğindeki potansiyel keşfedildi.
TÜRKİYE 2 KAT AVANTAJLI
Türkiye’nin ünite başına güç üretim potansiyeli pek yüksek, Avrupa’nın iki katı düzeyinde güneşlilik müddetine sahibiz. Türkiye’de metrekare başına 1900- 2000 kilovatsaat iken Avrupa’da 1000 civarında. Büyük bir avantajımız var.
ARAZİLER TARIMA KALACAK
Kara sistemlerinin kıymetli handikaplardan birisi arazi kullanması olduğu için, dünyanın geleceği ve sürdürülebilirliği açısından Yüzer GES’ler olabilecek bir ekip ekolojik etkilerindeki soru işaretlerine karşın; hem suram suratları birebir vakitte toprak (Tarım yerleri gibi) kullanılmamasından dolayı geleceğin güç üretimi açısından en istek bakılırsacek alan olarak görünüyor.
YILLIK 13 MİLYAR DOLAR GETİRİSİ VAR
Bu hesabı 80 bin MW üzerinden yaparsak; bu düzeyde bir üretim için gereken heyetim maliyeti 80 milyar dolar, buna elektrik iletim maliyeti de dahil. Buradan elde edilecek gücün getirisi ise yıllık ölçü ise 13 milyar dolar. Bu yatırım bedelinin geri dönüşüm müddetinin ise 6,5 yıl olduğunu görüyoruz ki bu sistemlerin ekonomik ömrü 25 yıl…
CARİ AÇIĞIN KAPANMASINA DOĞRURAN TESİR EDECEK
Öte yandan Yüzer GES’ler Türkiye’ye güç arz güvenliği açısından fazlaca önemli bir üstünlük kazandıracak. Zira büsbütün yerli bir güç kaynağı. Öbür taraftan şu anda ithalat yoluyla karşıladığımız doğal gaz ve petrol üzere gücün değerli bir kısmını bu ulusal kaynaktan sağlayabilir ve dış ticaret açığını azaltabiliriz.
Okumaya devam et...
- Enerji bağımsızlığı, arz güvenliği, Yeşil Mutabakat, tarım yerlerinin ehemmiyeti, güç ithalatından oluşan cari açık ve düşük maliyet-hızlı suram göz önünde bulundurulduğunda Türkiye Yüzer GES’ler ile “1 taşla 6 kuş vurabilir”
Avrupa başta olmak üzere biroldukça ülkeyi kederinden sarsan güç krizi; güç bağımsızlığını ve arz güvenliğinin ehemmiyetini bir sefer daha gözler önüne serdi.
Türkiye ise yıllar evvel muhtemel krizlerin önüne almak için başlatmış olduğu Ulusal Güç ve Maden Siyaseti ile arz güvenliği ve yerlileştirmeye odaklandı.
Arz güvenliği noktasında yalnızca Türkiye için değil global manada da kıymetli adımlar atılırken, başka bir yandan ülkenin bâtın kalmış güç kaynakları bir bir gün yüzüne çıkarılmaya başlandı.
Tüm bunların yanında, global iklim krizi güçte değerli bir değişimi ‘zorun’ kıldı. 2015 yılında imzalanan Paris İklim Muahedesi ile ülkeler karbon emisyonlarını azaltmak için yenilenebilir ve pak güç kaynaklarını kullanmasını da artırmak zorunda. Türkiye’de bu noktada kendisine ‘2053’te net sıfır emisyon’ amacı koymuş durumda.
Bu perspektiften bakıldığında; yakın gelecekte yenilenebilir güç kaynakları hem ülkeler tıpkı vakitte dünya için daha fazla değerli bir hal almış durumda. Türkiye’nin ise 2022 yılı Kasım ayı sonu prestijiyle gücünün %30,5’i hidrolik güç, %24,4’ü doğal gaz, %21,1’i kömür, %11,0’ı rüzgâr, %9’u güneş, %1,6’sını ise jeotermalden üretmekte.
Yenilenebilir güçte bilhassa de güneş gücünde Avrupa’ya kıyasla iki kat avantajlı pozisyonda olan Türkiye için hem tarım topraklarını koruyacak hem süratli birebir vakitte düşük maliyetli bir tahlil ön plana çıkıyor; YÜZER GÜNEŞ GÜCÜ SANTRALİ
Haber7 olarak adım adım global güç merkezi pozisyonuna yükselen Türkiye’yi, yenilenebilir güçte de birinci sıralara taşıyacak Yüzer GES projelerini Cumhurbaşkanlığı Mahallî İdare Siyasetleri Şurası Üyesi ve Devlet Su İşleri eski Genel Müdürü Prof. Dr. Lütfi Akça ile konuştuk.
“DOĞAYI KORUYARAK GÜÇ ÜRETMEK ZORUNDAYIZ”
Su, toprak ve havanın korunarak enerji
üretilmesinin dünya için artık hayati bir kıymet arz ettiğini söyleyen Prof. Dr. Akça, “Canlı hayatının temeli olarak dört tane öge söylenir… Su, toprak, hava ve ateş… Enerjiyi farklı cevher ve sistemlerle üreterek hayata geçirmek mümkün lakin su, hava ve toprağın yerine ikamesi yok. Bu üç hayati ögenin korunması ve sürdürülebilir olması kaide.
“SERA GAZI SALINIMININ YÜZDE 80’İ GÜÇ ÜRETİMİNDEN”
ötürüsıyla hususumuz güç lakin güç üretiminin ömrün öbür ögeleriyle etkileşimini gözden kaçırmak mümkün değil. Bunların başında iklim değişikliği geliyor. İklim değişikliği artık son on yıldır tesirleri giderek artan, insanların günlük ömrünü etkileyen bir hadise haline geldi. O denli ki bu bahis artık krize gerçek gidiyor. Sera gazı dediğimiz, atmosferin global ısınmaya yol açan kompozisyon değişikliğinin temelinde, yüzde 70-80 oranında güç üretimi ve enerji kullanması olduğunu görüyoruz. Bu da gücün karbon emisyonları olmayan, pak güç dediğimiz çeşitlerine giderek daha fazla gereksinim ortaya çıkardı.” dedi.
Geleneksel güç üretim hallerinin çevresel tesirlerinin epeyce fazla olduğunu ve artık atmosfere salınan karbonun sıfırlanması gerektiğini vurulayan Akça “1992’de Rio Konferansı daha sonrasındaki Birleşmiş Milletler tarafınca oluşturulan Global İklim Değişikliği ile Gayret Mukavelesi var. Bu kontratta atmosferdeki karbon emisyonlarının artık ülkeler tarafınca azaltılmasını ve araştırmalar azaltılmanın da artık yetmediğini, net karbon emisyonu dediğimiz atmosfere verilen karbonun sıfırlanması gereksinimini ortaya koyuyor.
TÜRKİYE 2053 YILINA KADAR NET KARBON SALINIMINI SIRLAYACAK
Günümüzde yapılan araştırmalar ve gelecek projeksiyonları, global ısınmanın 1,5 dereceyi geçmemesi için 2050 yılı civarında bütün gelişmiş ülkelerin net karbon emisyonlarını sıfırlamasını gündeme getirdi ve ülkeler bu manada Paris Anlaşması’nı (2015) imzaladı.” derken Türkiye’nin de 2053 yılında net karbon emisyonunu sıfırlama sonucu aldığını hatırlattı.
| Net karbon emisyonu nedir? |
HEDEF İÇİN şayet olmazsa OLMAZ YENİLENEBİLİR ENERJİ
Ülkelerin koydukları gayeye ulaşabilmesi için tek tahlilin, pak güç üretim metotlarının güç üretiminde hakim ögeye haline gelmesiyle olabileceğinin altını çizen Akça, “zaten pak gücün tarihi fazlaca yeni değil. Hidroelektrik 100 yıldır kullanılıyor. Şu anda ülkemizdeki 165 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik güç kapasitesi 110 milyar kilovatsaat, kullanılabilir biçimde. Öteki taraftan nükleer enerji de bir güçte de çalışmalar devam ediyor. Lakin riskleri de elbette mevcut.
Bunun yerine son senelerda farklı pak güç kaynakları keşfedildi. Rüzgar, güneş, jeotermal, biyoenerji… Ve bu sistemleri artık ülkelerin daha epeyce güç bileşenleri haline geldi. Bunlar içerisinde güneş gücü, en büyük potansiyeli olan kaynak.
12 DÖNEMÜMDEN 660 HANENİN 1 YILLIK ELEKTRİĞİ ÜRETİLEBİLİYOR
Güneş gücünden üretim için büyük alanlara gereksinim var. 1 MW için ortalama 12 dönüm alan gerekiyor. Buda 660 hanenin yıllık elektrik tüketimi demek. Fakat daha küçük ölçekte kendi gereksinimlerini karşılamak üzere, endüstriciler, konutlar ve köyler dahil bu sistemleri kurabiliyor. Orman Su İşleri Müsteşarlığı dönemimdeyken Birleşmiş Milletler projesi kapsamında başlatmış olduğumız bir uygulama ile dört köyümüzün çatılarına güneş panelleri kuruldu. Artık onlar ücretsiz elektrik gereksinimlerini karşılıyor. Bunlar da yaygınlaştırılıyor ve daha da yaygınlaşmalı” tabirlerini kullandı.
TOPRAĞA DOKUNMADAN GÜÇ ÜRETMEK ZORUNDAYIZ
Türkiye’nin 2035 yılı için 53 bin MW hedefini hatırlatan Akça, “Bu ölçüde gücün üretilmesi için 795 bin dönüm alan gerekiyor. Lakin karada aşikâr başlı sıkıntılar var; Tarım toprakları, meralar, engebeli alanlar ve ormanlar gibi… Tabi bir de bu alanlara iletim sınırı götürmek…
Bu noktada Yüzer GES’ler, son senelerda keşfedilmeye başlanan ve kullanması giderek artan ve avantajlı bir sistem olarak ön plana çıkıyor. En başta da dediğimiz üzere güç üretirken hava su ve toprağı korumak zorundayız. Global iklim değişikliğiyle, su kaynakları risk altında, artık bunu yaşayarak görüyoruz. Taşkınlar ve kuraklıklar… Nasıl bir sonbahar geçirdiğimizi biliyoruz… Yağmur hala yok… Ocak ayının ortasındayız kar yağmadı… Kayak alanlarında bile kayılabilecek kar yok. İnşallah korktuğumuz üzere olmaz ancak 2023 yılında bizi kurak bir yaz bekliyor.
GIDA İÇİN TARIM YERLERİNİN KORUNMASI GEREKİYOR
Öteki taraftan bu tesir besin üretimini de olumsuz etkiliyor. Dünyanın geleceği için muhakkak bir nüfusu besleyebilmeniz gerekiyor. Son devirde bunun nasıl bir krize dönüştüğüne şahit olduk. Dünya nüfusu süratle artıyor dünya bu nüfusu hangi toprakla besleyecek. ötürüsıyla bu toprak alanlarının korunarak gücün üretilmesi gerekliliğini ortaya çıkarıyor.” şeklinde konuştu.
Dünyadaki gelişmeleri ve Türkiye’deki gereksinim ve potansiyeli gördüklerinde Devlet Su İşleri olarak Yüzer GES’lerin önünü açma konusunda süratle çalışmalara başladıklarını ayrıntılı hazırlıklar yaptıklarını söyleyen Akça “En son üç hafta evvel yapılan Su İdaresi Uyum Kurulu’nda Yüzer GES’lerle ilgili sunum yapıldı. Güç Bakanlığı ve Tarım Orman Bakanlığı’ndan iştirakçiler vardı. Tarım ve Orman Bakanımız Sayın Prof. Dr. Vahit Kirişçi’nin de bulunduğu görüşmede Yüzer GES’lerin de artık önünün açılması gerektiği, hızlandırılması kanaati ortaya çıktı. Bununla ilgili potansiyel üretim, olumsuz tesirler ve teknik gereksinimler üzere fazlaca istikametli araştırmalar yapılıyor.
EN AVANTAJLI YER HİDROELEKTRİK BARAJLARI
Yüzer GES’ler öncelikli olarak halihazırda iletim çizgisine sahip hidroelektrik barajlarına kurulabilir ve bu biçimdelikle maliyet avantajı sağlanabilir. Öbür bir taraftan bilhassa ziraî sulamada kullanan göletleri de kullanılabilir. Burada çiftçilerimizin de istifade edeceği bir maliyeti düşük bir güç ortaya çıkar… Yap-İşlet-Devret gibisi teknikler, devlet dayanağıyla, kredilerle gerekse de Tarım ve Orman Bakanlığı’mızın verdiği hibelerle bunlar destekleniyor.
SİSTEM KENDİ KENDİNİ DENGELİYOR
Yüzer GES’lerin verimlilik avantajlarına da değinen Akça, karada kurulan GES’lerde güç ve maliyet sarfiyatına niye olan soğutma gereksiniminin Yüzer GES’lerde ortadan kaldığını belirtirken bunun kararı olarak suyun ekstra ısınmasının da bir dezavantaj oluşturduğu belirterek “Su sıcaklığına tesiri olması buharlaşmayı artırması açısından bir dezavantaj ortaya çıkarıyor. Global iklim değişikliğinin su sıcaklıklarını artırmasının, su ekosistemindeki değişikliklerin öngörülemez biçimde denetimden çıkmasına ve çok yosunlaşma üzere aksiliklere niye oluyor.. İki yıl evvel Marmara Denizi’nde yaşadığımız müsilaj üzere… Fakat öteki taraftan, su yüzeyi paneller tarafınca gölgelendiği için de bu gölgelenen alanların ısınmaması buharlaşma noktasında da bir avantaj sağlıyor. özetlemek gerekirsesı dengeleniyor.” dedi.
EN KRİTİK SORU: SU YÜZEYİNİN NE KADARI KAPATILMALI?
Yüzer GES’lerle ilgili en kıymetli sorunun ‘su yüzeyinin ne kadarının kapatılacağı’ olduğunu söyleyen Akça, kelamlarını şu biçimde sürdürdü;
Bunun uygun araştırılması lazım şu an için tek bir karşılığı yok. Zira, bu heyetim yapılacak yerin derinliği, meteorolojik koşulları, su ekosistemi ve derinliği üzere biroldukca etkene nazaran değişiyor
Örneğin, göller biyolojik çeşitliliği ve su eserleri üretim potansiyelini yüksek olarak alanlardır. Buralarda ekolojik etkileşim, sıcaklık sebebiyle biyokimyasal tepkinin suratlarının değişmesinden ortaya çıkanlar olabildiği üzere iki tane değerli faktör daha var. Güneş ışığının su gövdesine nüfus etmesi fotosentezi ortaya çıkarır. Bu da su yosunu üretir ki bu da balıkların besinidir. Şayet fotosentez engellenirse bu sefer balıklar açısından bir besin açığı ortaya çıkaracaktır. Öbür taraftan su yüzeylerinin paneller tarafınca kapatılması su kütlesine havadan transfer edilecek oksijen ölçüsünde da bir açık ortaya çıkarabilir.
“DÜŞÜK MALİYETLE 3-5 AYDA KURABİLİRSİNİZ”
Yüzer GES’lerin maliyet avantajı olduğu kadar suram avantajı da bir o kadar fazla. Yüzer GES’lerin heyetimi çok süratli. Örneğin; Bir 500-1000 MW’lık üretim yapacak bir barajı ortalama 5 ila 10 senede bitirebiliyoruz. Ama 1000 MW’lık bir Yüzer GES tarlasını 3-5 ayda kurmanız mümkün.
TÜRKİYE’Yİ 2053 MAKSADINA ULAŞTIRIR
Enerji tablomuzda şöyleki bir durum var; Türkiye’nin şu anda sahip olduğu hidroelektrik potansiyeli ile Yüzer GES potansiyelini karşılaştırdığımız vakit epey manalı bir fark ortaya çıkıyor. Ülke olarak hidroelektrik potansiyelimiz 44 bin MW iken Yüzer GES’lerle 80 bin MW üretim sağlayabiliriz. Bununla hem güç açığını birebir vakitte pak güç üretimini pek süratli bir biçimde yapabiliriz. aslına bakarsan bizim diğer türlü de 2053 için koyduğumuz net karbon emisyon maksadımıza ulaşmamız sıkıntı.
Avrupa ülkeleri “Yeşil Mutabakat” kapsamında karbon salımı yüksek olan mamüllerin ithalatına yeni vergilendirme düzenlemeleri getiriyor. bu biçimdelikle Pak güç daha da kıymetli bir hal alacak. Bu düzenlemelerde aslında bize yol haritasını gösteriyor.
ÇİN YÜZER GES’LER İÇİN ÇOKTAN HAREKETE GEÇTİ
Bu yüzden de dünyada bu hususta önemli bir hareketlenme var. 2022 yılı itibariyle toplam üretim dünyada 5000 MW iken 2025 yılı gayesi 13 bin MW. Başta Çin 700 MW ile birinci sırada, Japonya 120 MW ile ikinci ve Tayvan 70 MW ile üretimde üçüncü sırada. Dünya çabucak hemen işin başında, üretim sayıları şu anda hayli düşük. Fakat fazlaca önemli yatırım planlamaları duyuyoruz. Bilhassa Çin’in öbür ülkelerde yatırım imkanları aradığını duyuyoruz. Bu işin geleceğindeki potansiyel keşfedildi.
TÜRKİYE 2 KAT AVANTAJLI
Türkiye’nin ünite başına güç üretim potansiyeli pek yüksek, Avrupa’nın iki katı düzeyinde güneşlilik müddetine sahibiz. Türkiye’de metrekare başına 1900- 2000 kilovatsaat iken Avrupa’da 1000 civarında. Büyük bir avantajımız var.
ARAZİLER TARIMA KALACAK
Kara sistemlerinin kıymetli handikaplardan birisi arazi kullanması olduğu için, dünyanın geleceği ve sürdürülebilirliği açısından Yüzer GES’ler olabilecek bir ekip ekolojik etkilerindeki soru işaretlerine karşın; hem suram suratları birebir vakitte toprak (Tarım yerleri gibi) kullanılmamasından dolayı geleceğin güç üretimi açısından en istek bakılırsacek alan olarak görünüyor.
YILLIK 13 MİLYAR DOLAR GETİRİSİ VAR
Bu hesabı 80 bin MW üzerinden yaparsak; bu düzeyde bir üretim için gereken heyetim maliyeti 80 milyar dolar, buna elektrik iletim maliyeti de dahil. Buradan elde edilecek gücün getirisi ise yıllık ölçü ise 13 milyar dolar. Bu yatırım bedelinin geri dönüşüm müddetinin ise 6,5 yıl olduğunu görüyoruz ki bu sistemlerin ekonomik ömrü 25 yıl…
CARİ AÇIĞIN KAPANMASINA DOĞRURAN TESİR EDECEK
Öte yandan Yüzer GES’ler Türkiye’ye güç arz güvenliği açısından fazlaca önemli bir üstünlük kazandıracak. Zira büsbütün yerli bir güç kaynağı. Öbür taraftan şu anda ithalat yoluyla karşıladığımız doğal gaz ve petrol üzere gücün değerli bir kısmını bu ulusal kaynaktan sağlayabilir ve dış ticaret açığını azaltabiliriz.
Okumaya devam et...