Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Orhan Turan, Merkez Bankası’nın düşük faiz siyasetinin iktisada yansımadığını belirterek, yüksek enflasyon niçiniyle sürecin refah kaybına niye olduğunu söylemiş oldu.
Dünya gazetesinin sorularını yanıtlayan Turan, “TL’ye evvel kıymet kaybettirip cari açığı azaltalım, akabinde enflasyon düşer denklemi hayli da çalışmadı. Üretimde ithal girdinin hissesi devasa yükseklikte olduğu için; ülke para ünitesi paha kaybettikçe biz de şiddetli enflasyon oluyor. Yani evvel enflasyon yükselsin daha sonra düşürürüz üzere bir sonuç çıkıyordu bu çerçeveden; onun da bugün halihazırdaki refah kaybı ile sonuçlandığını görmekteyiz” değerlendirmesinde bulundu.
Faiz siyasetine da tenkitler getiren Turan “Faizi düşürdük yanlışsız fakat ‘ucuz krediler var, bu da yatırıma gidiyor’ tespiti tam gerçek değil. Bugün ticari kredilerde, yatırım kredileri esasen fiyatlanamadığı için uzun vadeli yatırım kredisi arzı yok. Gerçek kesim de aslına bakarsanız bu düşük faizden gereğince faydalanamıyor. Olan kredi arzı kısa vadeli ve bu da işletme sermayesine gidiyor. Tüketici kredilerinde ise yavaşlama var ve bu krediler aslına bakarsanız değerli. Özetle düşürdüğümüz faiz bugün prestiji ile yatırım ve istihdam yaratmıyor. İktisada sirayet etmiyor” dedi.
‘EKONOMİNİN ÇOK YÜKLÜ DÖVİZ GEREKSİNİMİ VAR’
TÜSİAD Lideri Turan’ın açıklamasında öne çıkan başlıklar şöyleki:
EN BAŞTA TL BU KADAR BEDEL KAYBETMESE DÖVİZ KAYNAĞĞINA ÇOK DAHA UCUZ MALİYETLE ERİŞİRDİK: Ekonomimizin epey yüklü döviz muhtaçlığı var. Yalnızca cari açık değil dış borç ödemelerimiz de yüksek. Döviz kaynağımız az. Son periyotta uyguladığımız programla birlikte ülke risk primimiz de arttı ve bu kanalla da dış borç bulma maliyetimiz yükseldi. İktisatta çarkların dönmesi için gereken dövizi bulamadığımızda da o açıkta kalan dövizi karşılamak için Merkez Bankası rezervleri devreye giriyor. halbuki en başta TL bu kadar kıymet kaybetmese, şu an gereksinimimiz olan döviz kaynağına fazlaca daha ucuz maliyetle erişirdik. Rezerv harcamamız da gerekmezdi.
ENFLASYONLA GEREĞİNCE UĞRAŞ EDİLMİYOR: Enflasyonla gereğince gayret edebildiğimizi düşünmüyorum. Örneğin yanlışsız para siyaseti uygulayamıyoruz ya da tarım besin üzere konularda gerekli yapısal adımları atamıyoruz. Mümkün küresel şoklara ekonomiyi hazırlayamıyoruz. Bünye üzere düşünün, her an dışarıdan bir risk gelebilir. Siz bu biçimde bir durumda ne yaparsınız? Bedeninizi dirayetli tutmak için gereken sıhhat adımlarını atarsınız. Bizim ekonomimizde durum farklı, küresel taraftan bu enflasyon dalgasının gelmesi epeyce mümkün idi. Buna daha hazırlıklı olup üzerimize düşeni yapmalıydık. Biz bu dalgaya, enflasyon pek yüksekken ve tüm dünya faiz artırırken, faiz indirerek girdik. Kaçınılmaz olan kur şoku yaşandı. Bir şok geldikten daha sonra onunla gayret fazlaca daha maliyetlidir. Önemli olan o şoka hazırlıklı olmak.
SANILDIĞININ BİLAKİS İÇ TALEPTE ENFLASYONİST: Enflasyon tarafında yalnızca bu yıl değil son 5-6 yıldır yanlışsız gayret edemiyoruz. yıllar ortasında fiyatlama davranışı bozuldu, atalet devreye girdi. Sanıldığının bilakis, husus yalnızca arz taraflı değil iç talep de enflasyonist. Kur baskısına aslına bakarsan hiç değinmiyorum. Bütün bu gerçekleri bir kenara bırakıp enflasyonun büsbütün küreselden kaynaklandığına kani olursanız, teşhis yanlış olur.
YENİ ESERLER YENİ FİYATLARLA STOKLARA GİRİYOR: Kısa vadede enflasyon görünümü pek zorlayıcı. Gerçek kesimde yeni eserler yeni fiyatlarla stoklara giriyor. Bunlar da bir tıp daha fiyat baskısı yaratacaktır. Öne çekilmiş talebin hala enflasyon yarattığını görüyoruz. Globalde de emtia artışı ağır. O yüzden kısa vadede enflasyonun daha da yükselmesi muhtemel. ÜFE’deki süratli yükselişin çabucak hemen durmamış olması da enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor.
İŞ GÜCÜ BARIŞI DİNAMİĞİ ÜZERE ÜRETİCİ-ALICI BAĞI OLUŞTU: En kıymetli konulardan birisi iş gücü barışının sağlanmasıydı. Personel ve patron içindeki bu diyaloğu, dinamiği artık üretici ve alıcı içinde görüyoruz. Ya da ihraç edenle ithal eden içinde. Üretmek, üretirken ziyan etmemek, vaktinde teslim etmek, teslim ederken ziyan etmemek, istek edilen vade ile alabilmek, eseri bulup alabilmek kıymetli hale geldi.
BU HER ŞEYDilk evvelce DOLARIN DEĞERLENMESİ DEMEK: Fed bir ölçü geç de kaldığı için enflasyonu denetim etmede agresif bir para siyaseti yürütüyor, yürütecek de. Bu her şeydilk evvelce doların değerlenmesi ve faizinin de yükselmesi demek. Özetle, Türkiye üzere döviz muhtaçlığı olan bir ülkenin dövize erişimi daha da zorlaşmakta.
ENDÜSTRİYE GELEN GÜÇ ARTIRIMI YÜZDE 500’ÜN ÜZERİNDE: İş dünyası 40 yıldır bu kadar meçhul bir periyot yaşamadı. Endüstriye gelen güç artırımı yüzde 500’ün üzerinde. Durum yalnızca Türkiye’den de kaynaklı değil. Dünya da belirsizlikler ortasında. Bu öngörülemez bir ortam yaratıyor. Tüm bunlara karşın pandemi o denli bir şey yaptı ki Türkiye endüstrisi öne çıktı. Tedarik zincirlerini çeşitlendirmek isteyenler kapımızı çaldılar. Çin’den boşalan alanları daha fazlaca doldurmamız lazım. Maalesef çabucak yanı başımızda bir savaş var. Fakat orada yapılamayan üretimden dolayı talep ülkemize kaydı. Romanya’da, Bulgaristan’da üretim yapanlar Rusya’dan, Ukrayna’dan tedarik edemediği orta malları bizden istiyorlar. Olumlu demek olmaz lakin bu biçimde bir trend var. Türk iş dünyası da bu vakitte ihracat ünite fiyatlarını artırmayı test ediyor.
Okumaya devam et...
Dünya gazetesinin sorularını yanıtlayan Turan, “TL’ye evvel kıymet kaybettirip cari açığı azaltalım, akabinde enflasyon düşer denklemi hayli da çalışmadı. Üretimde ithal girdinin hissesi devasa yükseklikte olduğu için; ülke para ünitesi paha kaybettikçe biz de şiddetli enflasyon oluyor. Yani evvel enflasyon yükselsin daha sonra düşürürüz üzere bir sonuç çıkıyordu bu çerçeveden; onun da bugün halihazırdaki refah kaybı ile sonuçlandığını görmekteyiz” değerlendirmesinde bulundu.
Faiz siyasetine da tenkitler getiren Turan “Faizi düşürdük yanlışsız fakat ‘ucuz krediler var, bu da yatırıma gidiyor’ tespiti tam gerçek değil. Bugün ticari kredilerde, yatırım kredileri esasen fiyatlanamadığı için uzun vadeli yatırım kredisi arzı yok. Gerçek kesim de aslına bakarsanız bu düşük faizden gereğince faydalanamıyor. Olan kredi arzı kısa vadeli ve bu da işletme sermayesine gidiyor. Tüketici kredilerinde ise yavaşlama var ve bu krediler aslına bakarsanız değerli. Özetle düşürdüğümüz faiz bugün prestiji ile yatırım ve istihdam yaratmıyor. İktisada sirayet etmiyor” dedi.
‘EKONOMİNİN ÇOK YÜKLÜ DÖVİZ GEREKSİNİMİ VAR’
TÜSİAD Lideri Turan’ın açıklamasında öne çıkan başlıklar şöyleki:
EN BAŞTA TL BU KADAR BEDEL KAYBETMESE DÖVİZ KAYNAĞĞINA ÇOK DAHA UCUZ MALİYETLE ERİŞİRDİK: Ekonomimizin epey yüklü döviz muhtaçlığı var. Yalnızca cari açık değil dış borç ödemelerimiz de yüksek. Döviz kaynağımız az. Son periyotta uyguladığımız programla birlikte ülke risk primimiz de arttı ve bu kanalla da dış borç bulma maliyetimiz yükseldi. İktisatta çarkların dönmesi için gereken dövizi bulamadığımızda da o açıkta kalan dövizi karşılamak için Merkez Bankası rezervleri devreye giriyor. halbuki en başta TL bu kadar kıymet kaybetmese, şu an gereksinimimiz olan döviz kaynağına fazlaca daha ucuz maliyetle erişirdik. Rezerv harcamamız da gerekmezdi.
ENFLASYONLA GEREĞİNCE UĞRAŞ EDİLMİYOR: Enflasyonla gereğince gayret edebildiğimizi düşünmüyorum. Örneğin yanlışsız para siyaseti uygulayamıyoruz ya da tarım besin üzere konularda gerekli yapısal adımları atamıyoruz. Mümkün küresel şoklara ekonomiyi hazırlayamıyoruz. Bünye üzere düşünün, her an dışarıdan bir risk gelebilir. Siz bu biçimde bir durumda ne yaparsınız? Bedeninizi dirayetli tutmak için gereken sıhhat adımlarını atarsınız. Bizim ekonomimizde durum farklı, küresel taraftan bu enflasyon dalgasının gelmesi epeyce mümkün idi. Buna daha hazırlıklı olup üzerimize düşeni yapmalıydık. Biz bu dalgaya, enflasyon pek yüksekken ve tüm dünya faiz artırırken, faiz indirerek girdik. Kaçınılmaz olan kur şoku yaşandı. Bir şok geldikten daha sonra onunla gayret fazlaca daha maliyetlidir. Önemli olan o şoka hazırlıklı olmak.
SANILDIĞININ BİLAKİS İÇ TALEPTE ENFLASYONİST: Enflasyon tarafında yalnızca bu yıl değil son 5-6 yıldır yanlışsız gayret edemiyoruz. yıllar ortasında fiyatlama davranışı bozuldu, atalet devreye girdi. Sanıldığının bilakis, husus yalnızca arz taraflı değil iç talep de enflasyonist. Kur baskısına aslına bakarsan hiç değinmiyorum. Bütün bu gerçekleri bir kenara bırakıp enflasyonun büsbütün küreselden kaynaklandığına kani olursanız, teşhis yanlış olur.
YENİ ESERLER YENİ FİYATLARLA STOKLARA GİRİYOR: Kısa vadede enflasyon görünümü pek zorlayıcı. Gerçek kesimde yeni eserler yeni fiyatlarla stoklara giriyor. Bunlar da bir tıp daha fiyat baskısı yaratacaktır. Öne çekilmiş talebin hala enflasyon yarattığını görüyoruz. Globalde de emtia artışı ağır. O yüzden kısa vadede enflasyonun daha da yükselmesi muhtemel. ÜFE’deki süratli yükselişin çabucak hemen durmamış olması da enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor.
İŞ GÜCÜ BARIŞI DİNAMİĞİ ÜZERE ÜRETİCİ-ALICI BAĞI OLUŞTU: En kıymetli konulardan birisi iş gücü barışının sağlanmasıydı. Personel ve patron içindeki bu diyaloğu, dinamiği artık üretici ve alıcı içinde görüyoruz. Ya da ihraç edenle ithal eden içinde. Üretmek, üretirken ziyan etmemek, vaktinde teslim etmek, teslim ederken ziyan etmemek, istek edilen vade ile alabilmek, eseri bulup alabilmek kıymetli hale geldi.
BU HER ŞEYDilk evvelce DOLARIN DEĞERLENMESİ DEMEK: Fed bir ölçü geç de kaldığı için enflasyonu denetim etmede agresif bir para siyaseti yürütüyor, yürütecek de. Bu her şeydilk evvelce doların değerlenmesi ve faizinin de yükselmesi demek. Özetle, Türkiye üzere döviz muhtaçlığı olan bir ülkenin dövize erişimi daha da zorlaşmakta.
ENDÜSTRİYE GELEN GÜÇ ARTIRIMI YÜZDE 500’ÜN ÜZERİNDE: İş dünyası 40 yıldır bu kadar meçhul bir periyot yaşamadı. Endüstriye gelen güç artırımı yüzde 500’ün üzerinde. Durum yalnızca Türkiye’den de kaynaklı değil. Dünya da belirsizlikler ortasında. Bu öngörülemez bir ortam yaratıyor. Tüm bunlara karşın pandemi o denli bir şey yaptı ki Türkiye endüstrisi öne çıktı. Tedarik zincirlerini çeşitlendirmek isteyenler kapımızı çaldılar. Çin’den boşalan alanları daha fazlaca doldurmamız lazım. Maalesef çabucak yanı başımızda bir savaş var. Fakat orada yapılamayan üretimden dolayı talep ülkemize kaydı. Romanya’da, Bulgaristan’da üretim yapanlar Rusya’dan, Ukrayna’dan tedarik edemediği orta malları bizden istiyorlar. Olumlu demek olmaz lakin bu biçimde bir trend var. Türk iş dünyası da bu vakitte ihracat ünite fiyatlarını artırmayı test ediyor.
Okumaya devam et...