Rusya ve AB için mümkün gaz ambargosu senaryoları

semaver

Global Mod
Global Mod
Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa Birliği (AB) ve dünya genelinde ekonomik büyümede düşüşe niye olup enflasyonu yükseltirken, Ukrayna’dan gelen talepler ve ABD’nin artan baskısıyla AB’nin Rusya’dan gaz ve petrol ithalatını yasaklaması ihtimali gündemdeki yerini koruyor.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla Batılı ülkeler, Rusya’ya “ağır ekonomik bedel ödetmek” için bilhassa finans, güç ve ulaşımla bir arada ticaret ve ferdî kısıtlamaları da içeren çok sayıda yaptırımı yürürlüğe koydu.

Buna rağmen doğal gaz boru çizgileriyle Rusya’ya adeta kelepçelenmiş olan AB, Rusya’dan ithal ettiği güç mamüllerine yasak getirecek katı yaptırımları uygulamayı, yani Rus gücünün fişini çekmeyi, başaramıyor. Bu durum, “AB’nin Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşını finanse ettiğine dair” yıkıcı bir algıya da yol açıyor.

AB, Rusya’ya her gün petrol için 450 milyon dolar, doğal gaz için 400 milyon dolar ödeme yapıyor. Savaşının başlangıcından bu yana güç tedariki için Moskova’ya 47 milyar avrodan fazla para aktardı.

AB tarafınca Rus gaz arzının durdurulmasının her iki tarafı da sert biçimde vuracağı belirtilirken, mevcut durumun gaz piyasasının geleceğine yönelik kuşkular niçiniyle meblağları yapay olarak yüksek tutmak için Rusya açısından elverişli olduğuna vurgu yapılıyor.

Şubat ayı sonlarında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının akabinde biroldukca ülke Rus banka, kuruluş ve şahıslarına 6 bin 918 (2014 yılından beri toplamda 10 bine dayandı) yeni yaptırım uyguladı. Her geçen gün genişletilerek artan yaptırımlar; finans, güç, ulaşım, medya, teknoloji, araba, spor ve ticaret alanlarını kapsıyor.

AB ülkeleri de köşeye sıkıştı

Rusya-Ukrayna savaşı güçte sıkıntı durumda olan AB ülkelerini de köşeye sıkıştırdı.

Avrupa’nın yılda ortalama 155 milyar metreküp tükettiği Rus gazına yönelik bir yaptırım atağı ile Rusya’nın Avrupa’ya yönelik gaz akışını durdurma ihtimali, tüm bölgede güç krizinin devam ettiği bir müddetçte telaşları körükledi.

Rusya’nın gaz arzını daha da düşürmesi ya da büsbütün durdurmasına karşı acil durum planlaması yapmaya çalışan AB, Rus gazına alternatif kaynak arayışına girişti.

Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarik muahedeleri için gözünü ABD, Norveç, Katar, Mısır, Cezayir’e çeviren AB, yaşanabilecek kesintinin yerini tutacak bir seçenek bulmakta zorlanıyor.

AB’nin yıllık LNG ithal etme kapasitesi 160 milyar metreküp düzeyinde bulunuyor. Rusya’dan akışın sürdüğü durumda bile AB toplam LNG kapasitesinin büyük kısmını kullanıyor. Bu niçinle Avrupa’nın, Rus gazındaki bir kesintide tüm muhtaçlığının LNG ile sağlanması mümkün görünmüyor.

Doğal gaz konusunda AB’nin Rusya’ya olduğu kadar Rusya’nın da AB’ye gereksinimi var. Güç ihracatının en değerli gelir kalemi olduğu Rusya’da, Avrupa ülkelerine 155 milyar metreküp doğal gaz tedarik ediliyor. Rus iktisadının doğal gaz üzere çeşitli güç eserleri ihracatı, dış gelirlerinin üçte birinden çoksını oluşturuyor.

AB ülkeleri Rus kömürüne ambargo sonucu alırken Rusya’dan gaz ve petrol ithalatına yönelik bir ambargo tartışılmaya devam ediyor.

Boru sınırıyla sağlanan doğal gazın tersine, petrol ve kömür global pazarlarda şimdi her yerden satın alınabiliyor ve her ikisinin de ülkelerin stratejik rezervleri mevcut. Gaz ise sadece mevcut boru sınırlarından iletilebildiği için ambargo için daha büyük bir zorluk teşkil ediyor.

Rus petrol ve gazına olası AB ambargosunun fiyatları kıymetli ölçüde artırarak AB’ye ziyan vereceği, bununla birlikte yüksek fiyatlarla dünyanın geri kalanına petrol ve gaz satabilecek olan Rusya’ya yardımcı olacağı belirtiliyor.

Buna karşılık, Rusya’nın petrol ve gaz ithalatına yönelik AB ambargosu Rusya’nın bu kaynaklardan elde ettiği geliri etkileyici bir biçimde düşüreceği tabir ediliyor.

Putin, istikametini Asya’ya çevirdi

Uluslararası Güç Ajansı (IEA) bilgilerine bakılırsa, geçen yıl AB, Rusya’dan 155 milyar metreküp doğal gaz ithal etti. Bu, AB’nin toplam gaz ithalatının yüzde 45’ini, toplam gaz tüketiminin ise yüzde 40’ını karşıladı.

Rusya’nın petrol ve gaz ihracatından elde ettiği gelir geçen yıl bütçenin yüzde 45’ini oluşturdu.

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in, savaştan dolayı uygulanan yaptırımlar ve AB ülkelerinin güç ithalatını azaltmaya dönük teşebbüsleri niçiniyle doğal gaz ve petrol ihracatı için yüzünü Asya’ya döndürmesi dikkati çekiyor.

Putin, 15 Nisan’da, AB’nin Rus gaz ve petrolünden vazgeçmeye yönelik planlarına ait, “bu biçimde bir adımın sonuçları epey acı verici olabilir.” ifadesini kullanmıştı. Putin, güç kesiminin ve fosil güç ithalatının genişletilmesi için yeni evvelarin belirlenmesini talep etti.

Rus gazından vazgeçmeyi isteyen Batılı ülkeleri “pazarı istikrarsız kılmaya çalışmakla” suçlayan Putin, güç ihracatının Avrupa’dan Asya’ya kayması davetinde bulundu.

Uzmanlara nazaran, Putin’in yeni fikri; yeni petrol ve gaz boru çizgileri ile Kuzey Kutbu ve Uzak Doğu’da yeni ithalat terminalleri kurmak, Afrika, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya’da yeni müşteriler bulmak.

Rusya’dan gaz ithalatı kesilirse, Avrupa’da gaz kıtlığı olacağı, güçte yüksek fiyatlar oluşacağı, acil durum planlarının devreye gireceği ve endüstride imalatın durdurulacağı ve ekonomik kriz olacağı ihtarları yapıldı.

Rusya; Batı Sibirya’dan Baltık Denizi’ne (Kuzey Akımı 1 yılda 55 milyar metreküp), Belarus’tan (Yamal-Avrupa boru çizgisi 32 milyar metreküp) ve Ukrayna üzerinden (Transgaz 120 milyar metreküp) Batı’ya giden 3 büyük boru sınırını besliyor.

AB’nin 2 seçeneği bulunuyor

Uzmanlar, Rusların rezervlerini savaş öncesi doldurduğunu belirterek, Rus piyasasında bu ham hususlarla pek fazla gelir elde edilemeyeceğine, bilhassa Gazprom için Avrupa’ya gönderilen gazın para akışı için büyük kıymet taşıdığına dikkati çekiyor.

Rusya’nın gazı Çin’e satması durumunda buradaki arz oranının Batı ile kıyaslanamayacağı belirtiliyor.

Rusya’nın öbür bir seçeneğinin gazın sıvılaştırılması olabileceği fakat Batı Sibirya’daki tek LNG terminalinin tam kapasite çalıştığı ve genişletilemediği söz ediliyor.

Uzmanlara nazaran, baskı altında olan AB’nin “Ya ambargo ilan etmek ya da tüm kontratların sorumluluklarını yerine getirmek” üzere 2 seçeneği bulunuyor.

Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), Rus gücüne ambargo uygulanması durumunda dış talebin zayıflaması ve daha fazla belirsizliğe yol açmasıyla Avrupa’nın en büyüğü olan Alman iktisadının bu yıl yaklaşık yüzde 2 küçüleceğini bildirdi.

Bundesbank’ın iktisat için hazırladığı aylık raporunda Ukrayna-Rusya savaşının, Avro Bölgesi’nin Kovid-19 salgını daha sonrası ekonomik toparlanmasını zayıflattığına, savaşın Avrupa Birliği’nin (AB ) Rus ham petrol ve doğalgazına ambargo sonucu almasına sebep olması halinde toparlanmanın AB için daha da kötüleşeceğine dikkat çekildi.

Bundesbank raporunda, Rusya’nın petrol, kömür ve gazın yanı sıra endüstriyel metaller ve buğday üzere besin hususlarının de en kıymetli ihracatçılarından biri olduğu için Moskova’ya karşı tam bir ambargonun emtia meblağlarının değerli ölçüde yükselmesine yol açacağının altı çizildi.

Raporda, “Önemli güç alıcısı ülkeler tarafınca Rusya’ya güç ambargosu uygulanması durumunda ham petrol, doğalgaz ve kömür meblağlarının kıymetli ölçüde artacağı beklenebilir. Brent petrolün varil fiyatı 170 doların üzerine çıkabilir.” denildi.

“Rusya, doğal gazı Çin üzere Batı yaptırımlarına uymayan öteki ülkelere satabilir”

GasBuddy’nin Petrol Tahlili Kısmı Lideri Patrick De Haan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Moskova’ya karşı AB’nin gaz ambargosunun sonuçlarının Rusya ve AB ülkeleri için Rusya’dan gelen yüksek gaz akışlarını dengelemek için öbür pazarlar bulunması gerekeceğinden, muhtemelen kıymetli olacağını vurguladı.

Rusya için Haan, “Rusya, potansiyel olarak doğal gazı Çin üzere Batı yaptırımlarına uymayan öbür ülkelere satabilir.” dedi.

Yakın gelecekte AB ülkelerinin gaz konusunda öteki ülkelerle iş ve diğer yerlerde altyapıya yatırım yapmasının daha muhtemel hale geldiğini belirten Haan, “Ancak bu yatırımların arzı karşılaması vakit alacak. Isıtma taleplerinin devam etmesi Avrupa için sancılı birkaç yıl olabilir. Bence AB’nin Rusya’ya daha fazla yaptırım uygulama mümkünlüğü yüzde 60 lakin bu Fransa seçimlerinden daha sonra olacak üzere görünüyor.” tabirlerini kullandı.

AB, Rusya’ya petrol ambargosu konusunda ikilemde

Ekonomi Araştırma Enstitüsü (Ifo) Güç, İklim ve Kaynaklar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Karen Pittel de Avrupa’nın Rusya’dan petrol ithalatını durdurup durdurmama konusunda ikilem yaşadığını belirtti.

Pittel, “Ambargo sonucu konusunda beklemek, AB’ye alternatif güç kaynaklarını organize ederek, talebi azaltarak ve ayrıyeten AB ortasında ve ülkeler içinde güç akışlarının lojistiğini optimize ederek daha güzel hazırlanmak için daha fazla vakit veriyor.” dedi.

Pittel, AB’nin petrol konusunda ambargo sonucunı ertelemesinin Rusya’nın AB’den gelir sağlamaya devam etmesine ve öteki alıcılar bulmasına müsaade vereceğini vurgulayarak, “Erteleme, AB ülkelerindeki Rus güç arzında kesintiye hazırlanmaya yönelik teşvikleri de azaltacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Rus petrol arzında bir azalmanın öbür kaynaklardan dengelenebileceğini öngördüklerini vurgulayan Pitttel, “Ancak bunu kömür ve petrol için birebir anda yapmak, Rusya’da doğalgaz kasveti olduğu vakit yapmak güç olacak” dedi.

Pittel. AB’nin Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı niçiniyle yaz için kömür ambargosu uygulamaya oldukçatan karar verdiğini belirterek, “Ancak bir petrol yahut gaz ambargosu Rusya’yı kömür ambargosundan fazlaca daha fazla vurabilir.” diye konuştu.

Söz konusu ambargonun kömür ve petrol meblağları üstündeki etkisinin, ambargonun global arzda bir azalmaya yol açıp açmadığına bağlı olduğunu vurgulayan Pittel, Rusya petrolünü ve kömürünü nispeten süratli bir biçimde öteki pazarlarda satmayı başarırsa, piyasalardaki şok epey daha küçük olacak ve bu hem de Rusya üstündeki etkiyi de en azından bir dereceye kadar yumuşatacağına işaret etti.

Pittel, “Prensip olarak, mevcut durumda yüksek güç fiyatları değerlidir, zira bunlar hane halkına ve şirketlere daha az güç tüketmeleri gerektiğinin sinyalini veriyor. Lakin düşük gelirli hanelerin, güç maliyetlerinde bilhassa kuvvetli bir artışla başa çıkmak için yardıma muhtaçlığı var.” değerlendirmesinde bulundu.

KAYNAK: AA

Okumaya devam et...
 
Üst